Đẳng sâm có tác dụng gì?

Từ lâu đẳng sâm đã được xem là một loại dược liệu quý, có khả năng chữa thiếu máu, viêm phế quản, ho lâu ngày, suy nhược thần kinh, suy nhược cơ thể, mệt mỏi, kém ăn, đau dạ dày, viêm thượng thận, vàng da, bệnh bạch huyết, thiếu sữa,… Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn thắc mắc rằng không biết đẳng sâm là cây gì? Đẳng sâm có tác dụng gì? Và để hiểu rõ hơn về công dụng của đẳng sâm hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Đẳng sâm là cây gì?

Đẳng sâm thuộc họ hoa chuông, có tên khoa học là Codonopsis pilosula. Cây đẳng sâm hay còn được gọi là đảng sâm, tây đảng sâm, đông đảm sâm, bạch đảng sâm, lộ đảng sâm, điều đảng sâm,…

Đẳng sâm có tác dụng gì?
Đẳng sâm có tác dụng gì?

Cây đẳng sâm là một cây thuốc quý sống lâu năm leo bằng thân quấn. Cây thường bò trên mặt đất hoặc bám vào các cây khác. Cây có thân màu tím được bao phủ bởi một lớp lông mỏng nhưng phần ngọn không có lông. Rễ đẳng sâm có hình trụ dài, phân nhánh, đường kính khoảng 1,5-2 cm. Đầu rễ phình to, gốc có nhiều sẹo lồi. Tuy nhiên, thường đối với các dược liệu có gốc hình trụ rễ sẽ không phân nhánh mà sẽ càng nhỏ về phía đuôi. Rễ có màu trắng khi tươi, chuyển sang màu vàng khi khô, đồng thời, các nếp nhăn cũng xuất hiện, thân cây mọc thành từng cụm vào mùa xuân.

Lá đẳng sâm có hình bầu dục hoặc bầu dục tròn. Mép lá nguyên, phần gần cuống hình tim, đuôi lá nhọn, màu hơi xanh pha vàng, dài khoảng 3-8cm và rộng 2-4cm. Mặt dưới lá màu trắng xám có lông thưa hoặc nhẵn, mặt trên của lá có lông.

Hoa đảng sâm mọc đơn độc ở nách lá, hoa có màu xanh lục nhạt, cuống hoa dài 2-6 cm. Đài hoa hình chuông, hoa gồm 5 cánh hoa và 5 phiến hẹp, các cánh hoa có gân màu tím ở họng. Khi hoa gần rụng sẽ có màu vàng nhạt, có 5 thùy và 5 nhụy, bao phấn cắm ở gốc, chỉ nhụy hơi dẹt.

Quả bổ đôi có hình chùy tròn, có ba tâm bì, phần đầu bằng và đài hoa ngắn, khi chín quả sẽ nứt ra, bên trong quả có nhiều hạt màu nâu nhẵn bóng.

Khu vực phân bố

Cây đẳng sâm được trồng rộng rãi ở các vùng phía đông bắc Trung Quốc và Hàn Quốc. Ở Việt Nam, đẳng sâm thường mọc ở các vùng núi cao như Lào Cai, Cao Bằng, Lạng Sơn,…

Cây đảng sâm được trồng từ hạt, cây ưa đất cát pha nhiều mùn, cây mọc hoang ở các thung lũng rậm rạp hoặc ở những nơi có bóng râm.

Do dược liệu được phân bố rộng rãi trồng ở nhiều nơi, giá thành rẻ và được nhiều người ưa chuộng nên đây được coi là vị sâm được dùng cho mọi nhà, kể cả với những người eo hẹp về tài chính.

Do có giá trị dược liệu cao nên hiện nay nó được trồng phổ biến trong các vườn thuốc hoặc các hộ gia đình. Hàm lượng dược chất vị thuốc đẳng sâm nuôi trồng không khác nhiều so với đẳng sâm rừng.

Thu hái, chế biến

Phần rễ củ là một bộ phận thường được dùng trong Đông y, kích thước củ phụ thuộc vào độ tuổi của cây. Thông thường khi cây được 1 – 2 năm tuổi sẽ được người dân thu hái vì nếu để quá lâu củ có thể hóa gỗ và đóng mật.

Thời điểm thu hoạch tốt nhất trong năm là vào mùa đông, khi cây đã rụng hết lá, hoặc có thể thu hoạch vào đầu mùa xuân. Phần rễ, củ của đẳng cấp thường nằm sâu dưới lòng đất và phải đào sâu khoảng 1m để tránh đứt, gãy phần củ.

Sau khi thu hoạch dược liệu, đem rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn, tạp chất sau đó được chế biến qua đêm. Theo Đông y, sẽ có 2 phương pháp bào chế phổ biến:

  • Đem dược liệu phơi trong bóng râm, không phơi nơi có ánh nắng trực tiếp, thực hiện se và lăn để phần vỏ dính vào phần thịt. Sau đó cho vào túi hoặc bao kín, khi dùng lấy lượng vừa đủ cắt thành từng lát mỏng, rồi đem sao với cám hoặc đất hoàng thổ khuấy đều cho đến khi chuyển sang màu vàng.
  • Ngâm dược liệu trong nước qua 1 đêm, sau đó bào mỏng khoảng 1 – 2 ly, sau đó tẩm với nước gừng để bớt hàn và khỏi khỏi nê tỳ, rồi tiến hành mang đi sao khô.

Ngoài ra, vị thuốc đảng sâm còn được bào chế thành dạng viên uống, ngâm rượu hoặc ngâm mật ong để sử dụng lâu dài.

Thành phần hóa học

Nghiên cứu hóa sinh cho thấy, thành phần hóa học của vị thuốc đảng sâm chủ yếu là phenylpropanes, alkaloids, triterpen, polyacetylen và polysaccharid,… Ngoài ra, còn có các hợp chất khác nhau như axit hữu cơ, tinh dầu và tổng số 126 hợp chất đã được báo cáo.

Mặc dù đẳng sâm được dùng để thay thế cho công dụng của nhân sâm trong nhiều trường hợp nhưng cho đến nay, hoạt chất chủ yếu tạo nên công dụng của đẳng sâm không phải là saponin như nhân sâm.

Tác dụng dược lý – Đẳng sâm có tác dụng gì?

Trong đông y đẳng sâm có tác dụng gì?

Theo đông y, vị thuốc đảng sâm có vị ngọt, tính bình nên được quy vào 2 kinh phế và tỳ. Dược liệu đảng sâm có tác dụng chữa thiếu máu, vàng da, rông kinh, suy nhược cơ thể, hư lao, băng huyết, bạch huyết, hen suyễn, kém ăn,…

Trong y học hiện đại đẳng sâm có tác dụng gì?

  • Với hệ miễn dịch: Giúp cân bằng hoạt động của vỏ não, tăng cường chức năng của hệ miễn dịch, chống mệt mỏi, nâng cao sức đề kháng của cơ thể,…
  • Với dạ dày: Nó có khả năng chống viêm tốt, bảo vệ lớp niêm mạc, bảo vệ và làm giảm các triệu chứng đau dạ dày, viêm loét dạ dày, tránh tình trạng bệnh phát triển phức tạp hơn và đồng thời cải thiện các bệnh về hệ tiêu hóa.
  • Với hệ tim mạch: Giúp thúc đẩy tuần hoàn máu não và các chi, đồng thời tăng sinh hồng cầu, hỗ trợ cơ thể đào thải cholesterol xấu, cân bằng huyết áp, ngăn ngừa các cơn đau tim, ngăn ngừa các bệnh xơ vữa động mạch, tai biến mạch máu não, đột quỵ, điều hòa nhịp tim, giảm áp lực lên các tĩnh mạch trong trường hợp người bệnh tim đập nhanh, bị mất nhiều máu,…
  • Với Hệ Hô hấp: Sử dụng thường xuyên giúp làm giảm các triệu chứng và điều trị các bệnh về đường hô hấp như ho có đờm, ho mãn tính, viêm họng, đau họng, viêm phế quản,…
  • Kháng viêm: Dược liệu có tác dụng chống viêm mạnh, vết thương nhanh lành, ngăn vi khuẩn xâm nhập vào vết thương gây lở loét xung quanh. Đồng thời có khả năng tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn như vi khuẩn tụ cầu vàng, khuẩn đại tràng, trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn bạch hầu, não mô cầu khuẩn,…
  • Tác dụng khác: Một số công dụng nổi bật khác như an thần, giảm stress, chống mệt mỏi, điều hòa huyết áp, tăng tiết sữa ở phụ nữ đang cho con bú, tăng cơ nạc, hỗ trợ điều trị ung thư,…

Những bài thuốc chữa bệnh từ đẳng sâm

Chữa cao huyết áp cho những người mắc bệnh tim

Lấy đảng sâm, sinh địa, đương quy mỗi loại 10g; Phục linh, trắc bá tử mỗi loại 16g; Mộc hương, hoàng liên, táo đỏ mỗi loại 6g và vỏ của con trai loại trai cho ngọc.

Cho toàn bộ dược liệu sắc với 800ml nước, chia làm 3 lần uống trong ngày, uống liên tục 2 tháng sẽ thấy hiệu quả.

Chữa đau vùng thượng vị, buồn nôn

Lấy đẳng sâm, chích chỉ thực, bạch truật, hoàng liên, hậu phác, bạch linh, mỗi loại 8 – 12g, 4g can khương, 7g bán hạ khúc và 7g mạch nha. Đem hoàng liên sao với nước gừng còn bạch truật thì đem thổ sao, sau đó tán tất cả dược liệu thành bột mịn rồi bảo quản dùng dần. Khi dùng lấy 8 – 12g hóa cùng với nước sôi để nguội và nên uống khi bụng đói.

Chữa liệt dương

Lấy 12g đảng sâm, 200g hải sâm, 10g hành tươi, 12g kỷ tử, 5g tỏi, 15g hành và các gia vị vừa đủ. Tiếp đó đem hải sâm nhúng vào nước sôi, rửa sạch, cắt thành từng khúc nhỏ, đem xào tái với gừng, tiêu hành, ớt. Các dược liệu còn lại thì đem sắc lấy nước, cho hải sâm vào om cho đến khi nước sệt lại, nêm nếm cho gia vị vừa ăn, ăn khi còn nóng.

Giúp tăng cường sức khỏe người già yếu

Lấy 40g đẳng sâm, 12g long nhãn, 12g đương quy và 12g ngưu tất, đem rửa sạch sắc lấy thuốc uống và nên uống sau bữa ăn.

Chữa suy nhược, mệt mỏi, kém ăn

Lấy 16g đảng sâm, 12g bạch truật, 8g bạch phục linh và 4g cam thảo, đem sắc lấy nước uống.

Chữa thiếu máu, suy nhược cơ thể

Lấy 15g đẳng sâm đem cắt mỏng và 20 quả đại táo xé ra, đem cả 2 dược liệu hãm với nước sôi khoảng 30 – 45 phút, uống và ăn cả sâm và đại táo.

Chữa tim đập nhanh, thở gấp

Lấy 20g đảng sâm, 20g mạch môn, 6g cam thảo và 12g ngũ vị tử, hoặc có thể thêm 8g hồng hoa, 8g đào nhân và 16g đan sâm. Đem tất cả dược liệu sắc với 1 lít nước, ngày uống 1 lần và kiên trì sử dụng liên tục để đạt hiệu quả tốt nhất.

Các ngâm rượu đẳng sâm

Cách ngâm rượu đẳng sâm tươi

  • Chuẩn bị 1 kg nhân sâm tươi và 1 lít rượu gạo.
  • Đem đẳng sâm rửa sạch để loại bỏ đất cát rồi ngâm với nước khoảng 30 phút để loại bỏ lớp nhựa. Sau đó, cho củ sâm vào bình thủy tinh rồi đổ rượu vào, đậy kín lọ và ủ khoảng 3 tháng là sử dụng được.

Cách làm rượu đẳng sâm khô

  • Chuẩn bị 1kg sâm cau khô và 5 lít rượu gạo.
  • Cho đẳng sâm khô vào bình thủy tinh rồi đổ rượu vào, có thể sử dụng trong vòng 30 ngày.

Đẳng sâm ngâm mật ong

Đẳng sâm ngâm mật ong nên chọn những củ to đều, mùi thơm nhẹ, vỏ màu vàng nhạt. Sơ chế ban đầu nên ngâm nước khoảng 30 phút để loại bỏ lớp nhựa cây bám trên cây và bùn đất. Sau đó cắt thành từng lát mỏng, đem phơi nắng đến khi vị thuốc ráo nước, bạn bắt đầu trộn đều sâm với mật ong, sau đó cho vào hũ nhựa đậy kín nắp và ủ từ 1-3 ngày để các nguyên liệu thẩm thấu. Dùng trước bữa ăn khoảng 30 phút và nó có tác dụng tốt đối với những người có vấn đề về tiêu hóa.

Lưu ý khi dùng đẳng sâm

  • Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng dược liệu đẳng sâm về cách sử dụng đúng cách, đúng liều lượng tùy theo thể trạng và sức khỏe của mình để đảm bảo an toàn và hiệu suất tối ưu.
  • Không dùng kết hợp vị thuốc đẳng sâm với các dược liệu thuộc họ hắc.
  • Việc dùng thuốc cần kết hợp với chế độ ăn uống, luyện tập, nghỉ ngơi khoa học.
  • Việc sử dụng hiệu quả thuốc này cần phải tiến triển dần dần, vì vậy cần kiên trì thực hiện để thấy được kết quả tốt nhất.
  • Phụ nữ đang mang thai, đang cho con bú, trẻ em,… Không dùng dược liệu đẳng sâm.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Liên hệ
Liên hệ