Bạch biển đậu có tác dụng gì? Những bài thuốc chữa bệnh từ bạch biển đậu

Bạch biển đậu hay còn được gọi là đậu ván được xếp vào thuốc bổ khí vì vậy chúng được dùng để chế biến các món ăn thanh nhiệt, giải độc. Bên cạnh đó, bạch biển đậu có tác dụng chữa bạch đới, tiêu chảy, cảm sốt, chống suy nhược cơ thể, kém ăn, viêm ruột,… Vậy bạch biển đậu là gì? Bạch biển đậu có tác dụng gì? Bạch biển đậu trị bệnh gì? Để hiểu chi tiết hơn về công dụng của bạch biển đậu, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Bạch biển đậu là gì?

Bạch biển đậu tên khoa học là Dolichos Lablab Lin, tên dược liệu là Semen Lablab và thuộc họ đậu Fabaceae. Ngoài ra, bạch biển đậu còn được gọi với nhiều tên gọi khác như đậu ván, đậu ván trắng, sao biển đậu, bạch mai đậu, trà đậu,…

Bạch biển đậu là loại thực vật thân leo với chiều dài có thể cao tới 4-5m, cây có thể sống 1 – 3 năm. Thân có góc, hình trụ, bề mặt hơi có rãnh, màu xanh, đường kính nhỏ, có lông thưa, dài và mềm.

Lá kép mọc thành từng chùm, mỗi lá kép có 3 lá chét, phiến lá hình xoan, lá mọc so le nhau, phía dưới hơi bè ra hình tram, mặt trên của lá thường không có lông và mặt dưới của lá có lông ngắn.

Hoa mọc thành chùm thẳng đứng ở đầu cành hoặc kẽ lá, cuống hoa dài 15 – 25cm. Hoa màu trắng hoặc màu tím nhạt, hoa hình bướm và có mùi thơm.

Quả có màu lục nhạt, khi chín quả chuyển sang mà vàng nhạt, quả dài 7-9cm, rộng 1,5-2,5cm, phình to khi hạt chuyển già, quả hơi cong về một phía, hình lưỡi liềm, phía trên đầu quả nhọn, cong dần về phía lưng quả, một mép của quả sần sùi. Cây đậu ván thường ra hoa vào tháng 4 – 5 và ra quả vào tháng 9 – 10 hàng năm.

Mô tả dược liệu bạch biển đậu

Mỗi quả có chứa 2-4 hạt, hạt có hình trứng tròn, dẹt, dài 8-15mm, rộng 6-8mm và dày 2-4mm. Vỏ hạt có màu trắng ngà, rốn hạt màu trắng hình trái xoan, nhẵn hơi bóng và một noãn màu nâu sẫm bên cạnh rốn. Ở mép hạt có cạnh tù màu trắng nổi lên, mầm rốn hình lưỡi liềm dài 1 – 1.5cm, có 2 rãnh chia thành 3 phần. Bên trong lớp vỏ của hạt là phần thịt màu vàng sữa, khi nếm thử có vị nhạt, khi nhai có mùi vị đặc biệt.

Phân bố, thu hái

Ở nước ta, đậu ván trắng được phân bố phổ biến nhiều nơi trên cả nước, gặp nhiều ở Tiền Giang, Bến Tre, An Giang, Hậu Giang, Kiên Giang, Bình Dương, Đồng Nai, Bình Thuận, Sông Bé, Bình Định,…

Phần hạt và hoa của cây đậu ván thường được sử dụng làm thực phẩm và làm thuốc chữa bệnh. Ngoài ra, phần lá và rễ của cây cũng có tác dụng chữa bệnh.

Quả bạch biển đậu thường được thu hái vào đầu tháng 9 hoặc tháng 10 và kéo dài đến hết mùa đông. Chọn những quả thật già, có vỏ màu vàng Hạt được lựa chọn làm thuốc phải là hạt màu trắng, cứng chắc và không có sâu mọt, bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp và tránh ẩm. Để chế biến bạch biển đậu cần thực hiện như sau:

• Tách phần quả chỉ lấy phần hạt bên trong, rửa sạch với nước nhiều lần để loại bỏ những phần hạt tím, đen hoặc sâu đục. Sau đó cho vào chảo sao với cát mịn để không bị bốc cháy, tiếp đó rây cát để chỉ lấy hạt, khi bốc thuốc cần giã dập để sử dụng.
• Lấy phần hạt có vỏ cứng, để nguyên vỏ, đem sao chín trước khi sử dụng hoặc đôi khi có thể tẩm vào nước sôi cho tróc vỏ, lọc bỏ vỏ và sử dụng.
• Để nguyên hạt phơi khô bảo quản dùng dần, khi dùng thì giã dập và cho vào thuốc thang.

Thành phần hóa học – Bạch biển đậu có tác dụng gì?

Trong hạt bạch đậu biển có chứa 82.4% nước, 22.7% protein, 10% Glucid, 5% carbohydrate (bao gồm các đường glucose, saccharose, raffinose, stachyose, maltose), 0.62% tinh dầu, 0.052% photpho, 0.048% canxi, 0.001% sắt.

Các axit amin phổ biến gồm arginine, lysine, tryptophan tyrosin,… Còn có phytoagglutinnin và axit L- pipecolic.

Ngoài ra còn có các vitamin A, vitamin C, vitamin B2 và nhiều B1.

Tác dụng dược lý – Bạch đậu biển có tác dụng gì?

Trong đông y bạch đậu biển có tác dụng gì?

Theo đông y, vị thuốc bạch biển đậu có vị ngọt, hơi ôn, không độc nên được quy vào 2 kinh tỳ và vị. Vị thuốc bạch biển đậu có tác dụng chữa bạch đới ở phụ nữ, bạch trọc, ngộ độc rượu, ngộ độc do thức ăn, trúng độc cá nóc, bụng ngực đầy trướng, ăn uống không tiêu, cơ thể mệt mỏi, cảm sốt, tiêu chảy, đau bụng, viêm ruột cấp tính, viêm dạ dày cấp,…

Ngoài ra, phần lá cây còn có công dụng chữa rắn cắn, tiểu ra máu, hóc xương, yết hầu sưng đau. Phần rễ cây đậu ván sử dụng kết hợp với các vị thuốc khác để chữa điên, đau giật, co quắp chân tay, đậu lào.

Trong y học hiện đại bạch đậu biển có tác dụng gì?

• Tác dụng giải độc: Theo nghiên cứu cho thấy thuốc có tác dụng phòng ngừa ngộ độc rượu, ngộ độc thức ăn, trúng độc cá nóc.
• Tác dụng kháng khuẩn: Dựa trên thực nghiệm với chuột nhắt trắng, dịch chiết từ bạch biển đậu có tác dụng ức chế khuẩn lỵ.
• Trong hạt bạch đậu biển có công dụng chống nôn mửa viêm ruột cấp và viêm dạ dày do ngộ độc thức ăn, với hoạt chất hemagglutinin B có khả năng ức chế thrombokinase giúp kéo dài thời gian đông máu.
• Ngoài ra, dược liệu bạch đậu biển có tác dụng hạ sốt, kiện vị và giảm co thắt cơ trơn.

Những bài thuốc chữa bệnh từ bạch biển đậu

Chữa rối loạn tiêu hóa do đau dạ dày

Lấy 960g bạch biển đậu, 1280g cam thảo, 1280g phục linh, 1280g bạch truật, 1280g đảng sâm, 640g cát cánh, 640g ý dĩ nhân, 640g sa nhân, 640g liên nhục. Đem các dược liệu tán thành bột mịn, mỗi ngày uống 2 – 3 lần, mỗi lần dùng 12g uống cùng với nước sắc từ đại táo.

Hoặc lấy 50g bạch biển đậu sao, 40g sơn tra hắc, 30g mạch nha sao sơ và 60g sơn dược, đem tán thành bột mịn, mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi ngày dùng 16g.

Giúp ổn định đường huyết

Lấy đậu ván trắng đem ngâm nước, bỏ vỏ, rồi nghiền nhỏ, trộn đều với nước sắc hoa thiên phấn và mật ong vo thành viên to cỡ hạt ngô đồng. Dùng kim bạc làm màng áo bên ngoài, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần uống lấy 20 – 30 viên uống cùng với nước sắn hoa thiên phần. Lưu ý khi dùng cần hạn chế đồ ăn cay, nóng, rượu bia và sinh hoạt vợ chồng.

Chữa thiếu máu, vàng da – Bạch biển đậu có tác dụng gì?

Lấy lấy 12g bạch đậu biển, 12g hoài sơn, 12g sâm bố chính, 6g hạt keo dậu, 6g mẫu lệ, 6g mai mực và 6g ý dĩ, đem các dược liệu sắc lấy nước uống.

Chữa viêm đại tràng mãn tính gây rối loạn tiêu hóa, ăn uống kém, bụng đau âm ỉ

Lấy lấy 20g bạch đậu biển đã sao vàng, 20g hoài sơn sao, 20g bạch truật sao hoàng thổ, 16g ngải diệp đã sao qua, 12g sơn thù, 12g cao lương khương, 10g trần bì và 10g cam thảo. Đem các dược liệu sắc với 1.4 lít nước, sắc đến khi nước cạn còn 350ml thì ngưng, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Chữa ăn uống kém do tỳ vị hư hàn

Lấy 16g bạch biển đậu sao qua, 16g bạch truật sao hoàng thổ, 20g liên nhục, 20g đinh lăng sao với gừng, 20g hoài sơn, 12g ngũ gia bì, 10g đỗ trọng, 10g trần bì và 10g cam thảo. Đem các dược liệu sắc với 1.4 lít nước, đun đến khi cạn còn 350ml và chia làm 2 lần uống trong ngày.

Giúp thanh nhiệt, lợi tiểu, bồi bổ sức khỏe

Lấy 80g bạch biển đậu sao, 25g tỳ giải, 120g đậu đỏ hạt nhỏ, 2 lá sen tươi, 8g trần bì, 500g bí đao và 1 cái bao tử heo. Đem bao tử heo sơ chế sạch cho hết nhờn và mùi, bí đao đem gọt vỏ, cắt thành từng miếng lớn, còn lá sen thì rửa sạch, để ráo và cắt nhỏ. Tiếp đó cho tỳ giải, đậu đỏ, bạch biển đậu vào nồi cùng với bao tử heo nấu cùng 1.5 lít nước. Đun trên lửa vừa, sao đó vặn nhỏ lửa hầm trong 1 giờ, khi chín cho thêm lá sen và ít muối, dùng ăn riêng hoặc ăn với cơm.

Hỗ trợ giảm mệt mỏi, giảm nôn, ăn uống kém trong thời gian mang thai

Lấy 20g bạch biển đậu sao, 16g tía tô, 16g sa sâm, 16g liên nhục, 16g bạch truật, 6g ngải diệp sao qua, 12g đỗ trọng sao muối và 8g sinh khương. Đem các dược liệu sắc với 1.4 lít nước, đến khi cạn còn 200ml nước thì chắt ra. Tiếp đó cho thêm 1 lít nước vào để sắc lấy 150ml nước thuốc, trộn đều 2 nước sắc lại với nhau, hãm cho sôi và chia thành 2 lần uống hết trong ngày.

Những lưu ý khi sử dụng bạch biển đậu

• Người bị bụng đầy trướng và có tỳ vị hư hàn nên thận trọng khi sử dụng
• Trường có trệ, thương hàn và ngoại tà không được sử dụng bạch đậu biển.
• Bạch đậu biển khô có chứa chất độc cyanua, vì vậy cần nấu chín hoặc rang vàng phải mở nắp nồi để loại bỏ độc tố.