Tang bạch bì là vỏ rễ của cây dâu tằm đã được phơi hoặc sấy khô, sau khi chế biến cắt bỏ lớp vỏ bên ngoài và lõi gỗ bên trong. Vị thuốc tang bạch bì được dân gian sử dụng để điều trị ho, lợi tiểu, thanh lọc cơ thể, hen suyễn, giảm phù,… Vậy tang bạch bì là gì? Tang bạch bì có tác dụng gì? Để hiểu rõ hơn về công dụng của tang bạch bì, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau.
Tang bạch bì là gì?
Tang bạch bì thuộc họ dâu tằm Moraceae, có tên khoa học là Cortex mori Albae Radicis. Ngoài ra, dược liệu tang bạch bì còn được gọi với nhiều tên gọi khác nhau như vỏ rễ dâu, tang căn bạch bì, sinh tang bì, phục xà bì, mã ngạch bì,…
Hình ảnh tang bạch bì

Vị thuốc tang bạch bì là vỏ rễ của cây dâu tằm đã được chế biến loại bỏ lớp vỏ bên ngoài và lõi gỗ bên trong. Cây dâu tằm là loại cây thân gỗ, có chiều cao trung bình khoảng 2 – 3m thậm chí có thể cao đến 15m.
Lá mọc so le nhau, phiến lá có hình bầu dục, nguyên hoặc chia 3 thùy, có lá kèm. Mép có răng cưa to, cuống lá tròn hoặc hơi bằng, đầu lá nhọn hoặc hơi tù, từ cuống tỏa ra 3 gân chính rõ rệt.
Hoa đơn tính, mọc khác gốc, hoa đực mọc thành bông, có 4 nhị và có lá đài, còn hoa cái cũng mọc thành bông hoặc thành khối cầu, có 4 lá đài.
Quả dâu tằm là loại quả mọng, được bao bọc trong các lá đài, khi chín có màu đỏ , sau chuyển sang màu đen sẫm, ăn được hoặc dùng làm thuốc hoặc ngâm rượu.
Cây dâu tằm thường ra hoa từ tháng 4 đến tháng 5 và kết trái nhiều từ tháng 5 đến tháng 7 hàng năm.
Loại cây này mọc hoang hoặc được trồng ở hầu hết các tỉnh của Trung Quốc. Ở nước tôi, một số nơi có trồng ít dâu tằm, lấy cả cây làm thuốc.
Khu vực phân bố
Cây dâu tằm có nguồn gốc ở Trung Quốc sau đó được phân tán khắp các vùng ôn đới và cận nhiệt đới trên thế giới.
Ở Việt Nam, cây dâu tằm là loài cây ưa ẩm, ưa sáng thường được phân bố từ miền Bắc đến miền Nam, chúng được trồng nhiều nhất ở sông Hồng, sông Đáy, sông Thái Bình, Lâm Đồng (đây là tỉnh trồng dâu tằm nhiều nhất), chúng mọc rải rác ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Ngoài ra, chúng còn được trồng trong các nhà dân, được người dân để làm hàng rào hoặc làm thuốc nam.
Thu hái, chế biến
Người ta thường thu hoạch rễ cây dâu tằm vào mùa xuân và mùa thu, khi thu hoạch cần cắt bỏ phần già để sang xuân cây mọc lên chồi mới. Ở khu vực phía nam, tang bạch bì còn có thể được thu hoạch vào mùa đông, rửa sạch, loại bỏ rễ con, chỉ lấy những rễ to có đường kính trên 5mm. Khi dược liệu còn tươi, cần cạo bỏ lớp vỏ xù xì, màu vàng nâu bên ngoài, dùng dao tách vỏ, loại bỏ lõi gỗ và đem phơi khô.
Tang bạch bì được bào chế bằng cách để nguyên rễ, cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài, đem rửa sạch, để ráo, cắt mỏng hoảng 2 – 3mm và phơi nắng hoặc sấy khô. Vị thuốc này thường dùng trong phù thũng tiểu ít, tả phế hành thủy rất tốt.
Sao tang bạch bì được bào chế bằng cách lấy phần lớp vỏ trắng, cho vào nồi, đun trên lửa nhỏ, sao cho đến khi dược liệu chuyển sang màu vàng hoặc hơi cháy thì lấy ra để nguội.
Mật chích tang bạch bì được bào chế bằng cách cho nước sôi và mật ong vào cùng với sợi tang bạch bì, trộn đều, cho vào nồi, rồi sao trên lửa nhỏ đến khi không dính tay thì vớt ra để nguội. Cứ 10 kg tang bạch bì thì sử dụng 3kg mật, loại này giúp giảm ho, giảm suyễn mạnh mẽ.
Thành phần hóa học
Thành phần chính trong tang bạch bì là flavonoid, stillben và các hợp chất khác phenol đơn giản, coumarin, triterpenoid, carotenoid,…
Theo nghiên cứu cho thấy vỏ rễ cây dâu tằm là bộ phận có chứa các thành phần hóa học đa dạng nhất như morin, socopoletin, p-tocopherol, cyclomulberin, mulberin, mulberochomen, mulberanol, kuwanon, albanol, albafuran B, C,..
Tác dụng dược lý – Tang bạch bì có tác dụng gì?
Trong đông y tang bạch bì có tác dụng gì?
Theo đông y, vị thuốc tang bạch bì có vị ngọt, tính hàn, không có độc nên được quy vào 2 kinh phế và tỳ. Vị thuốc tang bạch bì có tác dụng chữa ho, hen suyễn, sốt, khó thở, sưng phù mặt, tiểu rát, khát nước, phù thũng, ngực bụng đầy trướng, lợi tiểu,…
Trong y học hiện đại tang bạch bì có tác dụng gì?
- Dựa trên thí nghiệm trên thỏ cho thấy, cho thỏ uống nước sắc dược liệu 2g/kg, lượng nước tiểu tăng đáng kể trong vòng 6 giờ và phải mất từ 7 – 24 giờ để lượng nước tiểu trở lại bình thường.
- Chiết xuất từ dược liệu có tác dụng điều trị hen suyễn bằng cách ức chế cytokine Th2 và điều tiết tế bào T trên chuột.
- Chiết xuất từ dược liệu tang bạch bì có tác dụng giảm tổn thương cơ tim, giảm phì đại và xơ hóa, hạ huyết áp do bệnh tiểu đường.
- Dịch chiết từ vị thuốc tang bạch bì có tác dụng giảm đau, an thần, hạ nhiệt và chống co giật nhẹ.
- Thuốc sắc từ dược liệu tang bạch bì có tác dụng ức chế nấm tóc, trực khuẩn lỵ Flexner, trực khuẩn thương hàn và tụ cầu vàng.
- Ngoài ra, dược liệu còn có tác dụng chống oxy hóa, kháng u, hạ đường huyết, hỗ trợ ức chế tế bào tử cung.
Những bài thuốc chữa bệnh từ tang bạch bì
Điều trị sốt nhẹ, hen suyễn, viêm phế quản
Lấy 12g tang bạch bì và 12g lá tỳ bà diệp đem sắc lấy nước uống.
Hoặc lấy 20g tang bạch bì, 12g hạt tía tô và 8g cam thảo đem sắc lấy nước uống.
Hoặc có thể lấy 12g tang bạch bì, 20g ngạnh mễ, 12g địa cốt bì và 8g sinh cam thảo đem sắc lấy nước uống.
Điều trị viêm phổi – Tang bạch bì có tác dụng gì?
Lấy 8g tang bạch bì, 20g thạch cao, 16g kim ngân hoa, 6g hoàng cầm, 6g tri mẫu, 6g liên kiều, 6g hoàng liên và 4g cam thảo, đem sắc lấy nước uống.
Lấy 8g tang bạch bì, 8g hoàng liên, 8g tía tô, 12g lá tre, 16g kim ngân hoa, 20g thạch cao và 20g sài đất, đem sắc lấy nước uống, chia làm nhiều lần uống trong ngày.
Chữa viêm cầu thận, tiểu ít, phù thũng
Lấy 20g tang bạch bì và 63g xích tiểu đậu đem sắc lây nước uống.
Lấy 12g tang bạch bì, 12g vỏ quả cau, 12g vỏ gừng, 8g trần bì và 8g phục linh bì đem sắc lấy nước uống trong ngày.
Điều trị viêm cầu thận cấp phù với cấp độ nhẹ
Lấy 10g tang bạch bì, 10g trần bì, 10g đại phúc bì, 10g sinh khương bì và 12g phục linh bì, đem sắc lấy nước uống hàng ngày.
Chữa ho ra máu – Tang bạch bì có tác dụng gì?
Lấy 600g tang bạch bì đem ngâm với nước vo gạo 3 đêm, tước nhỏ rồi cho thêm 250g gạo nếp. Tiếp đó sao vàng, tán nhỏ, trộn đều, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần uống 8g chiêu bằng nước cơm.
Tang bạch bì trị rụng tóc
Lấy dược liệu tang bạch bì đem giã dập, ngâm nước, đun sôi khoảng 30 phút thì ngưng, lọc lấy nước gội đầu.
Những lưu ý khi sử dụng tang bạch bì
Những đối tượng sau đây tuyệt đối không được phép sử dụng vị thuốc tang bạch bì gồm:
- Người mắc tiểu nhiều lần, tiểu không tự chủ.
- Người bị ho do cảm phong hàn.
- Phụ nữa mang thai và đang cho con bú nên thận trọng khi sử dụng tang bạch bì.
Ngoài ra, trong quá trình điều trị bệnh bằng các bài thuốc có tang bạch bì, người bệnh cần lưu ý sử dụng dược liệu tục đoạn, ma tử, quế tâm vì nếu sử dụng cùng có thể gây phản tác dụng hoặc thậm chí là gây gia tăng ảnh hưởng của tác dụng phụ.
Sử dụng dược liệu tang bạch bì có thể gây một số tác dụng phụ không mong muốn, nhưng các triệu chứng này sẽ biến mất sau vài ngày kế tiếp. Tuy nhiên, nếu có những dấu hiệu nào bất thường gây ảnh hưởng đến sức khỏe thì tốt nhất nên báo ngay với bác sĩ hoặc người có chuyên môn để tránh tình trạng bệnh chuyển hướng nghiêm trọng hơn.
Mình cần tư vấn
Mình cần tư vấn