Cây mần tưới có tác dụng gì?

Cây mần tưới là loại cây mọc hoang ở khắp nơi, không chỉ dược dùng làm thuốc mà nó còn được dùng làm gia vị hoặc dùng làm rau ăn sống. Dược liệu này có tác dụng giải nhiệt, điều kinh, hoạt huyết, phá ứ huyết, choáng váng hoa mắt, mất ngủ, kém ăn sau sinh, kích thích tiêu hóa,… Vậy cây mần tưới là cây gì? Cây mần tưới có tác dụng gì? Cây mần tưới chữa bệnh gì? Để hiểu rõ hơn công dụng của cây mần tưới, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Cây mần tưới là cây gì?

Trước tiên, để tìm hiểu cây mần tưới có tác dụng gì hãy cùng tìm hiểu đặc điểm của cây mần tưới nhé.

Hình ảnh cây mần tưới

Cây mần tưới thuộc họ cúc hay còn gọi là hướng dương Asteraceae, có tên khoa học là Eupatorium fortunei Turcz. Ngoài ra, cây mần tưới còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây lan thảo, hương thảo, trạch lan, bội lan, co phất phử,…

Cây mần tưới là loại cây thảo sống lâu năm, cây trưởng thành có chiều cao trung bình từ 30 – 100 cm. Thân và cành màu tía, có các rãnh chạy dọc xuống và bên trên được phủ một lớp lông tơ.

Lá có đặc điểm là dải rộng, mọc đối xứng nhau, gốc thuôn nhọn, tròn và đầu lá nhọn. Mép lá có răng cưa, dài khoảng 5 đến 12 cm và rộng 2.5 đến 4.5 cm hoặc xẻ 3 thùy với các thùy cuối của lá lớn và hẹp có hình mũi mác hoặc hình elip. Bề mặt lá nhẵn, có nhiều tuyến trên của hai mặt, các lá có gân lá hình lông chim.

Hoa mọc thành từng chùm, có màu tím nhạt, nhiều hoa xếp thành các bông hình nón  hợp nhất ở đỉnh, cụm hoa dài 3 – 10cm, cuống hoa được bao phủ bởi lớp lông ngắn dày đặc, các lá bắc tròn tù. Mỗi năm, cây ra hoa vào khoảng tháng bảy đến tháng mười một.

Quả bế màu đen nâu, hình elip, dài 3 – 4mm, có 5 cạnh. Cây mần tưới thường ra hoa vào tháng 7 – 11 và cho trái vào tháng 9 – 12 hàng năm.

Khu vực phân bố

Cây mần tưới mọc ở đâu là thắc mắc của nhiều người khi tìm hiểu về loại thảo dược này. Theo các chuyên gia thực vật học, cây thảo thường mọc hoang ở những nơi ẩm ướt hoặc cũng có thể trồng làm rau và làm thuốc. Cây thường được trồng làm hàng rào, hai bên đường, sân vườn, đường đi.

Ở Việt Nam, cây mần tưới mọc nhiều ở khắp cả nước, nhưng trong những năm gần đây nhu cầu sử dụng cây mần tưới tăng cao nên đã có rất nhiều vườn dược liệu sạch trên cả nước trồng dược liệu thành công.

Thu hái, chế biến

Người ta thường dùng hai bộ phận thân và lá làm thuốc chữa bệnh. Theo dân gian, thời điểm thu hoạch dược liệu tốt nhất là vào mùa hè vì đây là thời điểm dược liệu chứa nhiều dưỡng chất nhất . Đặc biệt khi cây còn non không nên hái vì những bộ phận này còn non, ít giá trị dược tính, khi sử dụng chắc chắn sẽ không mang lại hiệu quả cao.

Sau khi thu hoạch, người dùng phải rửa sạch bằng nước để loại bỏ chất bẩn, tạp chất. Dược liệu có thể được sử dụng trực tiếp dưới dạng ăn tươi, dạng khô, hoặc dùng làm gia vị để tăng hương vị đậm đà cho món ăn. Nếu bào chế ở dạng khô thì phải bảo quản nơi thoáng mát, hạn chế nơi ẩm thấp để tránh ảnh hưởng đến dược tính của dược liệu.

Thành phần hóa học – Cây mần tưới có tác dụng gì?

Thành phần chủ yếu trong dược liệu cây mần tưới là tinh dầu, alkaloid, các hợp chất phenolic, terpenoid, neryl acetate, p-cymene, thymol và isothymol.

Tác dụng dược lý – Cây mần tưới có tác dụng gì?

Trong đông y cây mần tưới có tác dụng gì?

Theo đông y, vị thuốc mần tưới có vị cay, hơi đắng, tính ấm, có mùi thơm nên được quy vào 2 kinh can và tỳ. Dược liệu mần tưới có tác dụng chữa mất ngủ, mệt mỏi, kinh nguyệt không đều, bế kinh, phụ nữ sau sinh ăn uống kém, ăn không ngon, ngăn rụng tóc, mụn nhọt, hạ sốt, ho, trị lở ngứa ngoài da, vết thương ngoài da,…

Bên cạnh đó, người dân còn dùng lá mần tưới non có thể dùng ăn sống hoặc trộn gỏi như các loại rau thơm khác. Hoặc cũng có thể dùng nấu canh ăn cho mát, giảm cảm, giải nhiệt hoặc lấy lá hãm uống giúp kích thích ăn ngon, có lợi cho hệ tiêu hoá.

Ngoài ra, tinh dầu từ cây mần tưới có thể trị bọ, các loại ký sinh trùng ở động vật như bọ chét, mọt, bọ gà, chấy, rận rệp,… Bằng cách đặt cành lá mần tưới vào hũ đậu, cau khô để trừ sâu mọt hoặc hái lá mần tưới cho vào ổ gà, ổ chó sau khi đã làm vệ sinh sẽ trừ được bọ gà, bọ chó, cứ vài ngày thì vệ sinh và thay lá 1 lần.

Một vài vùng của Trung Quốc, người dân dùng cây mần tưới để làm thuốc điều kinh, hạ sốt, lợi tiểu, bồi bổ dạ dày.

Trong y học hiện đại cây mần tưới có tác dụng gì?

Nhiều người luôn thắc mắc rằng không biết cây mần tưới có tác dụng gì trong y học. Vì vậy trong các nghiên cứu y học cho thấy cây mần tưới có những công dụng sau:

• Trị chứng buồn nôn, ăn không ngon, chán ăn.
• Hoạt tính có khả năng kháng lại nhiều loại vi khuẩn.
• Có khả năng ức chế virus RNA sao chép bằng cách tăng sản xuất các cytokine, các interferon tiền viêm và bằng cách điều chỉnh phản ứng miễn dịch khởi đầu của đại thực bào mô bằng quercetin, quercitrin và psoralen.
• Chất chống oxy hóa.
• Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.
• Khả năng ức chế tăng sinh mạch máu trong các khối u và ngăn ngừa di căn ung thư bằng cách giảm kích hoạt NF-κB, giảm hoạt động MMP-9 và phosphoryl hóa p38 và JNK.
• Lá và thân cây có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh cao huyết áp.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây mần tưới

Chữa đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều

Lấy vị thuốc mần tưới, ngải cứu, hương phụ, cỏ mực và ích mẫu mỗi loại 15g, đem rửa sạch và để cho ráo nước. Sau đó đem các dược liệu nấu với lượng nước vừa đủ trên lửa nhỏ, náu khoảng 20 – 25 phút thì tắt bếp rồi tắt bếp. Dùng uống trong ngày, mỗi ngày uống 1 thang và kiên trì uống liên tục trong 1 tháng sẽ đạt hiệu quả tốt nhất.

Chữa đầy bụng, tức ngực – Cây mần tưới có tác dụng gì?

Lấy 12g mần tưới, 12g bán hạ chế, 12g đại phúc bì, 12g hoắc hương, 8g lá sen, 8g hậu phác và 6g trần bì. Đem các dược liệu rửa sạch, sắc với 800ml trên lửa nhỏ, đến khi các dưỡng chất ngắm hết ra nước thì tắt bếp. Chia làm 2 – 3 phần uống trong ngày, kiên trì uống liên tục sẽ thấy hiệu quả.

Trị gàu ở da đầu – Cây mần tưới có tác dụng gì?

Lấy 25g mần tưới tươi, 20g lá bưởi và 3 – 5 quả bồ kết, mang rửa sạch rồi nấu lấy nước gội đầu, duy trì đều đặn tuần 2 lần để nhanh hết gàu.

Chữa rong kinh

Lấy 20g màn tưới, 15g cây chỉ thiên, 15g ké hoa vàng và 15g mã đề rửa sạch. Đem các dược liệu sắc với 600ml nước đun trên lửa nhỏ khoảng 20 phút thì ngưng, sử dụng trong thời gian dài tình trạng rong kinh sẽ chấm dứt.

Chữa mệt mỏi, mất ngủ, phụ nữ sau sinh ăn uống kém

Lấy 20g mần tưới, 20g mạch môn, 10g ngải cứu, 6g nhân trần, 4g vỏ quả bưởi đào khô và 4g cây rẻ quạt. Đem các dược liệu sắc uống trong ngày, mỗi ngày uống 1 thang, uống liên tục trong 10 ngày.

Những lưu ý khi sử dụng cây mần tưới

• Người bệnh chỉ nên sử dụng thảo dược khi có chỉ định của bác sĩ hoặc người có chuyên môn.
• Người bị huyết nhiệt hoặc âm hư không nên dùng dược liệu.
• Phụ nữ có thai, người mắc bệnh tiểu đường hoặc bệnh tim nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Tìm hiểu những thực phẩm cần tránh trong quá trình sử dụng cây mần tưới, tránh những thực phẩm ảnh hưởng đến dược tính và quá trình điều trị bệnh.
• Nên dùng đồ sứ hoặc đất để sắc thuốc, hạn chế dùng bình kim loại để không ảnh hưởng đến dược tính của dược liệu.
• Không được tự ý kết hợp với dược liệu khác hoặc dùng song song với thuốc tân dược.