Dextromethorphan được dùng điều trị các chứng ho khan do viêm xoang, cảm lạnh, viêm phế quản…Vậy dextromethorphan là thuốc gì, được chỉ định trong trường hợp nào, sử dụng liều lượng ra sao? Mời bạn cùng Life Gift tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây nhé!
Dextromethorphan là thuốc gì?
Dextromethorphan có cấu trúc hóa học tương tự như các opioid (morphin, codein, heroin, fentanyl…) nhưng nó lại không gây nghiện và không cho tác dụng giảm đau.
Năm 1946, hợp chất đầu tiên racemorphan được tìm thấy tại Thụy Sĩ, đến năm 1954 các nhà khoa học đã thử nghiệm thành công dextromethorphan và xem nó như một chất không gây nghiện thay thế codein.
Nối tiếp sau đó đã có rất nhiều cuộc thử nghiệm khác được thực hiện và vào năm 1958 FDA đã chính thức phê duyệt, dextromethorphan là thuốc chống ho không cần kê đơn (OTC).
Tuy nhiên, vì dextromethorphan được cho là chất thay thế codein nên đã có những trường hợp người ta sử dụng nó liên quan đến các mục đích phi y tế.
Cơ chế tác dụng của dextromethorphan
Như đã nói ở trên, dextromethorphan có cấu trúc hóa học tương tự morphin với đầu thân dầu và 1 nhóm amin. Tuy nhiên dextromethorphan không tương tác với receptor µ cho tác dụng giảm đau an thần mà lại tương tác với các synap sợi thần kinh.
Cụ thể, dextromethorphan HBr (Dextromethorphan hydrobromid) hoạt động trên nhân bó đơn độc tại thần kinh phế vị hướng tâm ở thần kinh trung ương, ức chế trung tâm gây ho ở hành não.
Dextromehorphan hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa, chuyển hóa ở gan nhờ CYP2D6 và được bài xuất qua nước tiểu sau 24h.
Chỉ định của dextromethorphan – Dextromethorphan là thuốc gì?
Dextromethorphan được chỉ định để điều trị các chứng ho khi cổ họng bị kích thích do hít phải không khí lạnh từ môi trường bên ngoài như ho do cảm lạnh, viêm xoang, viêm phế quản…
Dextromethorphan chỉ được dùng trong các trường hợp ho khan không có đờm, trường hợp ho mạn tính có đờm, cần phối hợp thêm hoạt chất giúp long đờm như terpin.
Chống chỉ định – Dextromethorphan là thuốc gì?
Người đang dùng các thuốc như amitriptyline, paroxetine, fluoxetine, sertraline…không được dùng vì có thể gây sốt cao, tăng huyết áp và tử vong.
Người quá mẫn với dextromethorphan.
Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.
Dạng bào chế và hàm lượng – Dextromethorphan là thuốc gì?
Dextromethorphan hydrobromide sẽ có những hàm lượng khác nhau tùy theo từng dạng bào chế:
- Dung dịch uống: 7,5 mg/5 ml; 12,5 mg/5 ml; 15 mg/5 ml; 30 mg/5 ml; 10 mg/15 ml; 30 mg/15 ml.
- Siro: 5 mg/5 ml; 7,5 mg/5 ml; 10 mg/5 ml; 15 mg/5 ml; 20 mg/15 ml.
- Viên nang, viên nén: 15mg
- Viên ngậm: 7,5mg
Liều dùng – Dextromethorphan là thuốc gì?
Liều dùng thông thường được các chuyên gia khuyến cáo của dextromethorphan như sau:
- Người lớn và trẻ em trên 12 tuổi: 10-20mg/lần mỗi 4 giờ, 20-30m/lần mỗi 6-8 giờ, không dùng quá 120mg/ngày.
- Trẻ em dưới 12 tuổi: 10mg/lần mỗi 4 giờ, không được dùng quá 6 lần trong 1 ngày tức là liều dùng không vượt qua 60mg/ngày.
- Trẻ em dưới 6 tuổi: 5mg/lần mỗi 4 giờ, không được dùng quá 6 lần trong 1 ngày, liều tối đa 30mg/ngày.
Quá liều và cách xử trí – Dextromethorphan là thuốc gì?
Tuy dextromethorphan có độc tính thấp nhưng cần sử dụng đúng liều lượng mà thầy thuốc và bác sĩ chỉ định, vì ở liều cao dextromethorphan có thể sẽ gây ức chế thần kinh trung ương.
Triệu chứng thường gặp khi dùng quá liều là buồn nôn, nôn, ảo giác, nhìn mờ, rơi vào trạng thái tê mê, co giật…
Cách xử trí khi quá liều dextromethorphan là dùng Naloxon 2mg tiêm vào tĩnh mạch, không dùng quá 10mg.
Tác dụng phụ có thể gặp phải khi dùng Dextromethorphan
Trong quá trình sử dụng dextromethorphan, tùy theo cơ địa mỗi người mà có thể xảy ra những tác dụng phụ như:
- Thường gặp (ADR>1/100): toàn thân mệt mỏi, chóng mặt, nhịp tim nhanh, buồn nôn và nôn, da đỏ bừng.
- Ít gặp (1/1000 < ADR < 1/100): da nổi mề đay, ngứa da khó chịu
- Hiếm gặp (ADR < 1/1000): da xuất hiện ngoại ban, rối loạn tiêu hóa, buồn ngủ, suy hô hấp.
Dextromethorphan có thể tương tác với thuốc nào?
Tương tác thuốc có thể làm tăng, giảm hoặc mất tác dụng của dextromethorphan hoặc các thuốc dùng chung hoặc cả hai. Dưới đây là một vài tương tác thuốc đáng chú ý:
- Haloperidol, amiodarone, quinidin, propafenon làm tăng tác dụng phụ của dextromethorphan.
- Dùng valdecobid cùng lúc với dextromethorphan sẽ làm gia tăng nồng độ dextromethorphan dẫn đến tăng độc tính thuốc.
- Sử dụng cùng lúc linezolid và dextromethorphan gây hội chứng giống serotonin.
- Khi dùng dextromethorphan chung với memantin sẽ làm tăng tác dụng phụ của cả hai thuốc.
- Không dùng chung với các thuốc trị cao huyết áp.
- Rượu và thuốc lá cũng có thể gây ra tương tác với dextromethorphan.
Lưu ý sử dụng dextromethorphan cho đối tượng đặc biệt
Phụ nữ mang thai và đang cho con bú
Dextromethorphan được đánh giá là an toàn cho phụ nữ đang trong thời kì mang thai, thai nhi và phụ nữ đang cho con bú.
Tuy nhiên không nên sử dụng những chế phẩm kết hợp dextromethorphan với ethanol vì có thể gây ra độc tính và những phản ứng phụ bất lợi cho thai nhi, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Lái xe và vận hành máy móc
Dextromethorphan có thể gây ức chế thần kinh trung ương dẫn đến mệt mỏi, chống mặt, buồn ngủ…ảnh hưởng đến khả năng tập trung.
Vì thế những người làm công việc đòi hỏi sự tập trung như tài xế, người vận hành máy móc và thiết bị gia công, người làm việc liên quan đến các chất cháy nổ cần thận trọng khi sử dụng.
Người cao tuổi
Đối với những bệnh nhân cao tuổi cần được sự đồng ý và kê đơn của bác sĩ nếu muốn sử dụng dextromehorphan để chữa ho.
Thận trọng khi dùng dextromethorphan
Cần hết sức thận trọng khi dùng dextromethorphan nếu bạn đang mắc một trong các bệnh lý sau:
Bệnh gan: dextromethorphan chuyển hóa qua gan, nếu gan của bạn đang gặp vấn đề đồng nghĩa với việc hiệu suất chuyển hóa thuốc sẽ kém đi, dẫn đến việc tích tụ thuốc trong cơ thể. Điều này có thể gây ra những tác dụng không mong muốn và bất lợi đối với sức khỏe của bạn.
Bệnh hen suyễn: dextromethorphan ức chế trung tâm gây ho đồng thời gây khó khăn trong việc bài tiết chất nhầy trong phổi và đường hô hấp, việc này không an toàn với bệnh nhân hen suyễn.
Bệnh phenylceton niệu: một vài chế phẩm dạng viên nén chứa dextromethorphan sử dụng chất làm ngọt aspartame. Điều này sẽ làm tình trạng bệnh xấu đi và bạn sẽ khó kiểm soát nó.
Thở chậm: dextromethorphan được cho rằng có thể làm giảm nhịp thở hoặc có khi còn làm tình trạng thở chậm trở nên tồi tệ hơn.
Ngoài ra những người bị bệnh khí phế thủng, ho có kèm chất nhầy và đờm cần hết sức thận trọng (dextromethorphan không trị ho có đờm).
Dextromethorphan là thuốc gì, chỉ định, liều dùng…đã được đề cập chi tiết ở trên, tin rằng những thông tin mà gia công thực phẩm chức năng Life Gift cung cấp sẽ giúp bạn có thể hiểu rõ hơn và sử dụng thuốc một cách hợp lý.
Mình cần tư vấn