Hoạt thạch có tác dụng gì?

Hoạt thạch là một loại khoáng sản tự nhiên được khai thác từ các mỏ với tác dụng thanh nhiệt, lợi niệu, chữa sỏi mật, sỏi tiết niệu, viêm đường tiết niệu, sốt, chàm, rôm sảy, chảy máu cam do thương hàn, ra mồ hôi trộm,… Vậy hoạt thạch là gì? Hoạt thạch có tác dụng gì? Để hiểu rõ hơn về công dụng hoạt thạch, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Hoạt thạch là gì?

Hoạt thạch là một khoáng vật, có tên khoa học là Talcum và tên dược liệu là Pulvus Talci. Bên cạnh đó, hoạt thạch còn được gọi với nhiều tên gọi khác như bột talc, hoạt thạch phấn, nguyên hoạt thạch, phiên thạch, dịch thạch, thủy thạch,…

Hình ảnh hoạt thạch

Hoạt thạch là một khoáng vật dạng đá, được khai thác từ mỏ, có nhiều kích cỡ và màu sắc khác nhau, có màu trắng, xám, lam nhạt hoặc vàng, trông sáng và óng ánh như sáp. Mềm, mịn, không hút ẩm, không tan trong nước, khó bị phân hủy bởi axit, chúng không mùi và không vị.

Hoạt thạch sau khi được tán thành bột mịn được gọi là talc. Bột có màu trắng hoặc trắng nhạt, nhẹ, đồng nhất và trơn tay nhưng không ăn tay. Hầu như không tan trong nước, 96% etanol và các dung dịch axit loãng hoặc hydroxit kim loại kiềm loãng.

Khu vực phân bố

Hoạt thạch được phân bố khắp nơi trên thế giới, ở Việt Nam quặng này có nhiều ở những khu vực vùng núi. Nhưng chủ yếu sản xuất ở Trung Quốc như Sơn Tây, Giang Tây, Sơn Đông, Liêu Ninh,…

Phương pháp chế biến hoạt thạch

Sau khi thu hoạch, đem loại bỏ đát cát và tạp chất rồi đập vỡ thành từng miếng nhỏ và nghiền thành bột mịn hoặc thủy phi với nước theo tỷ lệ 1: 1. Thêm nước, khuấy đều và để cho phần bột lắng xuống. Sau đó loại bỏ phần nổi và huyền phù, lặp lại vài lần, sau đó phần cặn đem phơi hoặc sấy khô dùng dần.

Thành phần hóa học

Hoạt thạch có chứa thành phần chủ yếu là Magiê silicat với tỷ lệ 4,8% H2O; 31,7% MgO; 63,5% SuO2. Ngoài ra, hoạt thạch còn chứa một số tạp chất như Ca, Al, K, Na, Fe,…

Tác dụng dược lý – Hoạt thạch có tác dụng gì?

Trong đông y hoạt thạch có tác dụng gì?

Theo đông y, hoạt thạch có vị hơi ngọt, tính hàn nên được quy vào 2 kinh vị, phế và bàng quang. Vì vị thuốc hoạt thạch có vị ngọt, tính hàn nên có lợi cho ruột già và ruột non, tăng cường khả năng hoạt động của nhuận tràng, dạ dày, từ đó thải các chất cặn bã ra ngoài, nhuận tràng, lợi tiểu, giúp phụ nữ sau sinh dễ tiết sữa.

Ngoài ra, bột talc còn có thể làm lưu thông lỗ chân lông, làm lành vết thương hay vết loét, trừ thấp. Vì vậy, nó có thể được sử dụng để điều trị các vết loét, rôm sẩy, mẩn ngứa. Ngoài ra, bản thảo cương mục ghi rằng bột talc còn có thể chữa chân tay phù nề, chảy máu ở các vết thương, sưng tấy lở loét, ho ra máu, chảy máu cam.

Trong y học hiện đại, hoạt thạch có tác dụng gì?

• Bột talc có tác dụng ức chế trực khuẩn thường hàn, trực khuẩn phó thương hàn A và có tác dụng ức chế nhẹ đối với vi khuẩn gây viêm màng não.
• Hoạt thạch phấn có khả năng hấp thụ độc tố và các chất gây kích ứng nên có tác dụng bảo vệ làn da bị viêm nhiễm và tổn thương.
• Hoạt thạch phấn khi dùng uống có thể bảo vệ niêm mạc đường tiêu hóa, ngăn cản sự hấp thu chất độc, làm hết tiêu chảy và hết nôn.
• Nếu sử dụng bột talc lâu dài có thể gây u hạt ở âm đạo, bụng và trực tràng.

Độc tính của hoạt thạch – Hoạt thạch có tác dụng gì?

Người ta đã ghi nhận rằng bột talc có thể kích thích gây mọc u hạt ở ruột và âm đạo. Ngoài ra, khi sử dụng bột làm thuốc xoa âm đạo thường xuyên và sử dụng bột trong dụng cụ tránh thai thì tỷ lệ mắc ung thư buồng trứng được quan sát là cao hơn 3 lần ở những người không sử dụng, tuy nhiên một số nghiên cứu gần đây đã chứng minh điều ngược lại. Nghiên cứu lưu ý rằng không có sự gia tăng nguy cơ và những điểm tương đồng trong kết quả của việc sử dụng hoạt thạch ở phần trên cơ thể và đáy chậu. Đồng thời không ủng hộ giả thuyết rằng việc sử dụng hoạt thạch ở vùng đáy chậu có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.

Một nghiên cứu khác cho thấy rằng không có khối u trung biểu mô được báo cáo trong bất kỳ nhóm thuần tập của thợ khai thác và xay bột talc mỹ phẩm. Không có bệnh nhân nào được điều trị bằng hoạt thạch bị ung thư trung biểu mô.

Nghiên cứu kết luận rằng không có bằng chứng dịch tễ học ủng hộ giả thuyết rằng việc tiếp xúc với bột talc trong mỹ phẩm có liên quan đến sự phát triển của ung thư trung biểu mô màng phổi.

Những bài thuốc chữa bệnh từ hoạt thạch

Làm đẹp da

Lấy bột hoạt thạch, đậu xanh và bạch chỉ mỗi loại 6 chỉ. Sau đó đem đậu xanh giã nát, cho vào máy xay sinh tố cùng với bạch chỉ, xay cho đến khi mịn rồi trộn với bột hoạt thạch dùng dần. Sau khi rửa sạch mặt, thoa một lượng nhỏ bột này lên da và xoa đều. Sau khi thoa lớp bột này, da mặt khô thoáng và mịn. Đối với những người da bị viêm hay mụn, sử dụng bột này cũng là một cách kháng viêm tuyệt vời.

Chữa eczema, mụn nhọt, rôm sảy

Lấy 10g bột hoạt thạch, 4g bạc hà và 4g bạch chỉ, đem các dược liệu tán thành bột mịn, dùng vải bọc lại và xoa đều ngoài da. Tuy nhiên, nên dùng phối hợp với bài thuốc uống để tăng hiệu quả, lấy 20g bột hoạt thạch, 10g bột hỏa tiêu, 6g bột uất kim, 4.5g bột bạch phàn và 3g bột cam thảo. Đêm trộn đều các vị thuốc lại với nhau, ngày uống 2 lần và uống liên tục trong 14 ngày.

Chữa chứng bí tiểu ở phụ nữ khi mang thai

Lấy một ít hoạt thạch và bùn trộn với nước, sau đó đắp dưới rốn hai thốn.

Chữa thương hàn chảy máu cam

Lấy hoạt thạch và cơm trộn đều vo thành viên to cỡ hạt ngô đồng, mỗi lần dùng 10 viên.

Chữa sỏi mật – Hoạt thạch có tác dụng gì?

Lấy 24g bột hoạt thạch, 14g bột diêm tiêu, 8g bột uất kim, 7g bột phèn chua và 4g bột cam thảo đem trộn đều, mỗi lần dùng 6g bột, ngày dùng 2 lần và dùng liên tục trong 14 ngày.

Chữa chàm

Lấy 12g hoạt thạch, bạch phàn và hoàng bá lấy với liều lượng bằng nhau, đem các dược liệu nghiền thành bột mịn và bôi lên vùng da cần điều trị.

Chữa viêm đường tiết niệu – Hoạt thạch có tác dụng gì?

Lấy 20g hoạt thạch, 15g xa tiền tử, 12g đông quy tử và 10g thông thảo đem sắc uống trong ngày, nếu có sạn tiết niệu thì thêm hải kim sa, thạch vĩ và kim tiền thảo.

Chữa nước tiểu đỏ, miệng khô, đắng, âm hư

Lấy 120g hoạt thạch đã đập nát, bọc trong bông gòn, 7 củ bách hợp đã chẻ ra, 1 cục đại giả thạch đã đập vụn. Đem bách hợp rửa sạch và ngâm trong 1 đêm, sau đó đổ nước và bột trắng đi, thêm 400ml nước và sắc đến khi còn lại 200ml thì ngưng. Đem hoạt thạch và đại giả thạch sắc với 400ml nước sắc lấy 200ml. Sau đó trộn đều 2 nước thuốc vừa sắc lại với nhau rồi tiếp tục sắc đến khi nước còn 100ml là được, chia làm 2 lần uống trong ngày và uống khi thuốc còn ấm.

Chữa đau đầu, tiêu chảy, nôn mửa, khát, ho đờm

Lấy 400g hoạt thạch, 400g cát căn, 200g tô diệp, 200g hương nhu, 100g bạc hà, 60g cam thảo, 60g bán hạ (chế), 60g trần bì và 40g bạch phàn (phi). Đem các dược liệu phơi khô, tán thành bột mịn, người lớn và trẻ từ 10 – 16 tuổi dùng 6 – 8g/ngày, trẻ 6 – 10 tuổi uống 4 – 6g/ngày, trẻ từ 1 – 5 tuổi uống 2 – 4g/ngày.

Hoặc ta có thể lấy 10g hoạt thạch, 10g tía tô, 10g hương phụ, 12g bạc hà, 20g cát căn, 6g trần bì, 4g cam thảo và 2g phèn phi đem sắc lấy nước uống.