Bạch chỉ hay còn có tên gọi khác là phong hương, hương bạch chỉ.bạch chỉ có công dụng trong điều trị đau đầu hiệu quả được nhiều người biết đến. Đây còn được xem là loại dược liệu được sử dụng khá phổ biến trong các bài thuốc Đông y. Vậy bạch chỉ có những công dụng gì? Cách sử dụng bạch chỉ như thế nào? Hãy cùng gia công thực phẩm chức năng Life Gift tìm hiểu chi tiết hơn về loại dược liệu này qua bài viết dưới đây nhé!
Mô tả đặc điểm cây bạch chỉ

Bạch chỉ là gì?
Dược liệu có tên khoa học là Angelica dahurica. Cây có nhiều tên gọi khác như linh chỉ, phù ly, chỉ hương, xuyên bạch chỉ, bách chiểu, hưng an bạch chỉ, bạch cự,… Là loài cây thân thảo sống lâu năm, cây có chiều cao trung bình từ 1 2,5m. Thân cây mậpvà rỗng bên trong, đường kính khoảng 2 – 3cm, có màu tím hồng hoặc xanh lục tía. Phần thân trên có lông tơ ngắn phần thân dưới nhẵn. Lá to cuống dài, xẻ lông chim, thùy hình trứng, mép có răng cưa, đường gân phía trên mặt lá bao phủ lớp lông tơ mềm, lá dài khoảng 2 – 6cm, rộng 1 – 3cm.
Hoa mọc thành cụm ở đầu cành hoặc kẽ lá có cuống chung dài 4 – 8cm, có hình tán kép. Hoa có màu trắng, cánh hoa có khía, hình trứng ngược. Hoa thường nở vào thời điểm tháng 7 – 8 hàng năm. Quả bế đôi dẹt, hơi tròn hoặc hình bầu dục chiều dài khoảng 6mm.
Rễ bạch chỉ cómàu nâu nhạt hoặc hơi vàng, hình trụ, dài khoảng 3 – 5cm. Phần bên trong rễ có màu trắng ngà, chất bột, ruột rễ mềm, khi bẻ ngang rễ sẽ thấy cơ và không xơ.
Rễ, thân và lá có tinh dầu, có mùi thơm nhẹ, dễ chịu.
Khu vực phân bố
Theo tài liệu ghi chép lại, câychỉ ưa mọc ở bìa rừng, những nói có độ cao 500 – 1000m so vơi mực nước biển. Tuy nhiên, cây còn phát triển mạnh ở những khu vực ven bờ suối, những vùng thung lũng hoặc đồng cỏ.
Cây được tìm thấy nhiều ở Triều Tiên, Nhật Bản, Đông Siberi, các tỉnh nằm phía đông Trung Quốc.
Tại Việt Nam, cây sinh trưởng phát triển tốt ở khu vực miền Bắc như Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Lào Cai, Ninh Bình, Hải Dương,…
Thu hái, chế biến
Bạch chỉ là dược liệu quý hiếm nhưng phần dược liệu của cây chr yếu là phần rễ của cây. Dược liệu được thu hoạch lúc trời kho ráo vào mùa thu. Những cây được thu khoạch có thời gian khoảng 10 tháng tuổi trở lên, khi lá bắt đầu vàng úa và chưa kết hạt. Sau khi đem về rửa sạch, cắt bỏ phần thân và các rẽ con.
Để sơ chế dược liệu bảo quản được nhanh nhất, ta thường áp dụng những cách sau:
- Cho dược liệu vào vại chứa vôi, đậy kín và ủ trong 7 ngày. Đến khi rễ mềm thì lấy ra phơi nắng hoặc đem sấy. Sau đó dùng dao cạo sạch bỏ lớp vỏ bên ngoài, cho vào túi nilong dùng dần
- Dược liệu sau khi rửa sạch rồi cho vào lò xông với lưu huỳnh làm 2 lần, thời gian xông là một ngày một đêm khi dược liệu đã mềm và độ ẩm đạt dưới 13%. Sau đó lấy ra phơi khô.
- Với cách này khá đơn giản, chỉ cần cạo sạch lớp vỏ bên ngoài của bạch chỉ rồi thái nhỏ, đồ chung với hoàng tinh theo tỉ lệ 1:1 rồi đem phơi khô
Nếu dùng bạch chỉ chế biến ở dạng thuốc, ta chỉ cần lấy bạch chỉ đem sao hoặc tẩm chung với giấm để có công dụng tốt nhất.

Thành phần hóa học
Theo nghiên cho thấy, thành phần chủ yếu trong bạch chỉ là tinh dầu. Ngoài ra còn có các dẫn chất khác như Scopetin, Angelic acid, Marmezin, Phelloterin, Oxypeucedanin, Hydrocarotin, Angelic acid, Isoimperatorin.,,,
Trong bạch chỉ chá nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe, chứa nhiều tinh dầu, hydrocarbon và các hợp chất Lacton vòng lớn giúp hỗ trợ tăng sức đề kháng cho cơ thể, hỗ trợ điều trị đau đầu, viêm nhiễm các bệnh về mụn nhọt,…
Tác dụng dược lý
Trong Đông y
Theo tài liệu ghi lại, bạch chỉ có tác dụng thẩm thấp, bài nùng, giải độc, chỉ thống, tán hàn, khứ phong
Có tác dụng làm hưng phấn hệ thần kinh, làm thuốc thư cân, làm cho máu trong toàn thân vận chuyển nhanh chóng, chữa nhức đầu, ra mồ hôi, các bệnh về đầu, mặt, đau răng ,cảm mạo, xích bạch đới. Ngoài ra dược liệu còn được dùng làm thuốc chữa bệnh chảy máu cam, tiểu tiện ra máu, làm thuốc cầm máu, chữa ghẻ lở, sưng vú, đỡ đau hút mủ, tràng nhạc.
Trong Tây y
Tác dụng hưng phấn thần kinh: Thành phần Angelicotoxin trong dược liệu này, nếu dùng ở liều lượng thấp sẽ có tác dụng kích thích khu vận mạch, làm tăng huyết áp, tủy sống, và hố hấp hưng phấn. Nhưng nếu dùng ở liều lượng quá cao có thể gây có giật, nặng hơn có thể gây tử vong do tê liệt toàn thân.
Tác dụng giảm đau: Với thành phần cid Acetic 6% có công dụng tốt trong việc giảm đau. Do đó thường được ứng dụng để điều trị các chứng đau răng, đau đầu hoặc các chấn thương nhẹ.
Tác dụng kháng khuẩn: Theo nghiên cứu cho thấy bạch chỉ có tác dụng ngăn chặn và tiêu diệt vi khuẩn rất tốt đối với các loại vi khuẩn như almonella, Shigella. Đồng thời giúp ức chế hiệu quả trực khuẩn thương hàn, lỵ, vi khuẩn G + tấn công và gây bệnh.
Tác dụng chống viêm: Với thí nghiệm trên chuột cống trắng với liều dùng 10g/kg bạch chỉ cho thấy khả năng chống viêm rất tốt.
Tác dụng với tai mũi họng: Nhờ vào công dụng kháng viêm và giảm đau tốt nên được ứng dụng để bào chê các loại thuốc chữa bệnh tai mũi họng hiện nay.
Thư giãn đầu óc: Dược liệu có tác dụng tạo cảm giác thoải mái, thư thái sau một ngày làm việc căng thẳng. Tác dụng này đã hiện đã được rất nhiều nhà khoa học nghiên cứu và chứng minh nên người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm.

Bạch chỉ có tác dụng gì?
- Điều trị bệnh trĩ, táo bón
- Ra mồ hôi trộm
- Chữa đau mắt, đau đầu
- Điều trị ống chân đau
- Điều trị viêm xoang, viêm mũi, chảy nước mũi trong
- Chữa đau bụng kinh
- Điều trị viêm tuyến vú giai đoạn đầu
- Điều trị đau răng, sâu răng
- Chữa hôi miệng
- Chữa mụn nhọt
- Điều trị cảm cúm, nhức đầu ê ẩm, cơ thể mệt mỏi, sốt gai rét
- Điều trị sốt ở trẻ
- Chữa chứng đi tiểu khó, tiểu ra máu, đại tiện ra máu
- Điều trị do rắn độc cắn hoặc rết
- Chữa hôi miệng
- Điều trị bệnh về mắt
- Chữa chảy máu cam khó cầm
- Chữa các chứng hậu sản và chóng mặt thường xuyên,…
Liều dùng
Bạch chỉ cũng giống như các dược liệu khác, khi sử dụng trong việc điều trị bệnh phải tuân thủ theo đúng liều lượng và cách dùng của bác sĩ. Tuy nhiên, dược liệu này được khuyến cáo không nên dùng quá 3 – 6g mỗi ngày. Ta bào chế thuốc ở dạng tán bột vo thành viên hoàn, sắc uống, nấu nước tắm hoặc xông, rửa. Tùy thuộc vào việc tăng giảm hoặc thay đổi liều lượng dược liệu, cũng như thời gian dùng thuốc có thể gây ra một số độc tính như kích ứng da, ngộ độc, co giật, khó thở, mề đay, sưng môi miệng, khó thở, ngứa da, kích ứng da.
Những bài thuốc từ bạch chỉ
Chữa các chứng hậu sản và chóng mặt thường xuyên
Chuẩn bị bạch chỉ dạng bột và mật ong nguyên chất. Cho mật ong vào bột bạch chỉ với lượng vừa đủ sao cho hỗn hợp không quá nhão và không bị dính tay. Vo thành viên hoàn nhỏ cỡ đầu ngón tay. Kiên trì uống liên tục khoảng 30 ngày, lần uống 1 viên.
Điều trị các bệnh về mắt
Chuẩn bị bạch chỉ, thạch hoàng với liều lượng bằng nhau, sa chu và mật ong. Lấy các dược liệu đem tán thành bột mịn, cho mật ong vào trộn đều và vo thành viên hoàn kích thước cỡ hạt nhãn rồi lấy sa chu bọc bên ngoài. Mỗi lần uống 1 viên, ngày uống 2 lần
Chữa đau răng
Lấy 2g bạch chỉ và 4g chu sa, đem 2 nguyên liệu tán thành bột mịn rồi trộn chung với mật ong vo thành viên hoàn. Lấy bột đắp vào chân răng, sẽ giúp giảm tê buốt. Hoặc ta có thể lấy 4g bột bạch chỉ và 2g bột xích đan trộn chung vói mật ong vo thành viên, cho vào lọ thủy tinh dùng dần. Hàng ngày ta đắp vào chân răng ngày đắp 1 lần.

Điều trị bệnh bạch đới ở phụ nữ, nước tiểu đục, lạnh đau ở khu vực bụng và rốn, niêm mạc ruột có mủ máu
Chuẩn bị 40g bạch chỉ, đại lệ cúc (thược dược căn) và phèn chua 20g, 80g đơn diệp hồng la quỳ căn. Đem tất cả nguyên liệu nghiền thành bột mịn, trộn đều với sáp rồi vo thành viên cỡ hạt ngô. Tùy theo mức độ bệnh, lần uống 10 – 15 viên, uống với nước cơm và uống khi bụng đang đói để thuốc có thể hấp thu tốt.
Điều trị viêm xoang
Chuẩn bị bạch chỉ, hồi thảo, phòng mộc mỗi dược liệu 3,2g; xuyên khung 2g; cam thảo 1,2g; 2,8g độc diệp thảo; 4,8g ké đầu ngựa. Đem tất cả dược liệu tán thành bột, hòa cùng với nước và bôi lên quanh rốn. Khi đang áp dùng bài thuốc này phải tuyệt đối kiêng hoàn toàn thịt bò trong suốt quá trình điều trị.
Điều trị bệnh đau nhức ống chân
Chuẩn bị bột bạch chỉ, gừng tươi và bột thái chi. Cho gừng tươi nấu lấy nước rồi trộn chung với bột thuốc tạo hỗn hợp sệt đắp lên khu vực cần điều trị. Khi đắp để ít nhất 1 tiếng mới rửa sạch. Ngày chỉ thực hiện 1 lần và đắp liên tục trong vòng 14 đến 30 ngày.
Chữa bệnh cảm cúm
Chuẩn bị bạch chỉ, cam thảo, quốc lão mỗi nguyên liệu 30g, 40g hạt đậu xí, 3 củ hành tươi, 1 đại táo, 1 củ gừng tươi. Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch để ráo nước rồi đem sắc cùng 2 bát nước, đun đến khi còn khoảng ½ bát nước thì dừng lại. Ngày chỉ uống lần và uống khi còn ấm. Dùng đến khi cơ thể toát hết mồ hôi là bệnh được cải thiện.
Điều trị đau đầu do nhiễm phong
Chuẩn bị bạch chỉ, nghệ vàng, bạc hà, thạch cao, phác tiêu, chỉ hương. Đem tất cả nguyên liệu tán thành bột, mỗi ngày lấy ít để hít vào mũi giúp giảm đau đầu.
Lưu ý khi sử dụng bạch chỉ
Bạch chỉ tuyệt đối không được tự ý dùng các bài thuốc bừa bãi và thiếu khoa học. Đặc biệt là không được phép sử dụng dược liệu nếu chưa có sự đồng ý của bác sĩ
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng để xác định được liều lượng phù phù với cơ địa
Phụ nữ đang mang thai và trẻ em nên cân nhắc kỹ trước khi dùng
Trong quá trình sử dụng dược liệu tuyệt đối không dùng thêm các thuốc kháng sinh để đảm bảo công dụng cũng như sức khỏe của người bệnh.
Bạch chỉ gây ảnh hưởng đến khí huyết, do đó người bệnh không nên dùng quá nhiều trong thời gian dài.
Trong trường hợp dùng dược liệu nhiều ngày nhưng không hiệu quả hoặc cơ thể có biểu hiện lạ nên ngưng ngay và đến các cơ sở y tế khám kiểm tra.
Đối với trường hợp nôn mửa vì huyết nhiệt, hỏa,… Nếu dùng bạch chỉ sẽ để lại nhiều biến chứng ảnh hưởng đến tính mạng.
Người bị nhức đầu do huyết hư, vỡ mụn nhọt,âm hư hỏa uất,… cũng không được dùng.
Đối tượng nên sử dụng
- Những người mắc bệnh viêm mũi dị ứng, viêm xoang
- Những ngưới mắc bệnh đau nhức xương khớp
- Bị nhiễm độc nhẹ, rắn cắn
- Bị lở loét, mụn nhọt
- Các vấn đề về tai, mũi, họng
Đối tượng không nên dùng
- Những người bị dị ứng và bị mẫn cảm với các thành phần của dược liệu
- Những người bị mụn đầu đinh, mụn nhọt chưa vỡ miệng
- Những người bị tổn thương khí huyết, sốt xuất huyết
- Nôn ơi, buồn nôn do hỏa khí nhiêu
- Người hỏa vượng, âm hư
- Người hư đới, hạ
Tư vấn cho tôi nhé
Tôi có nguyên liệu cần tư vấn gia công