Sâm xuyên đá là loại sâm quý hiếm và đồng thời còn được mệnh danh là bậc thầy của các loại sâm ở vùng núi Tây Bắc. Vị thuốc sâm xuyên đá có công dụng rất tốt trong việc giải độc cực mạnh, đặc biệt là trong những trường hợp nhiễm độc gan. Hơn nữa, dược liệu sâm xuyên đá còn giúp ngăn ngừa bệnh ung thư, ngăn ngừa lão hóa, tăng cường sinh lý, điều trị bệnh tiểu đường, tăng cường sức đề kháng, bệnh huyết áp,… Vậy cây sâm xuyên đá là cây gì? Sâm xuyên đá có tác dụng gì? Cây sâm xuyên đá ngâm rượu có tác dụng gì? Để hiểu rõ hơn về công dụng của sâm xuyên đá, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết dưới đây.
Cây xuyên đá là cây gì?
Cây sâm đá có chứa hàm lượng saponin tổng hợp không thua kém gì so với sâm Ngọc Linh, hiện nay vẫn chưa cập nhật được cây thuộc họ nào và cũng như tên khoa học của nó. Bên cạnh đó, cây xuyên sâm đá còn được gọi với nhiều tên gọi sâm đá, sâm phá thạch, sâm dây,…
hình ảnh cây sâm xuyên đá
Cây sâm đá là một loại cây dây leo, có nét gần giống với cây sắn, cây sâm đá mọc thành cụm khoảng 3-6 cây, dây sâm có màu nhạt. Lá sâm đá không mọc trên dây sát gốc nên thường không có lá.
Khi cây còn nhỏ, phần củ thường to dễ nhận biết, nhưng khi trưởng thành củ phát triển dài ra, trở thành rễ, trong củ sâm đá luôn có mùi thơm đặc trưng. Lúc này phần rễ trông rất lạ, không giống như những loại củ sâm khác.
Quả của cây sâm xuyên đá nhỏ như ngón tay út, khi sống quả có màu xanh nhưng khi chín quả sẽ chuyển sang màu vàng.
Sâm xuyên đá có thân nhỏ bằng chiếc đũa nhưng rất chắc trên đất, vì sâm đá khi được khoảng 10 năm tuổi sẽ trở thành cây thân leo, nên người dân đi rừng thường khó có thể nhận ra loại cây này.
Khu vực phân bố
Cây sâm xuyên đá thường được tìm thấy trong các dãy núi đá vùng Tây Bắc như Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang,… Nhưng xuất hiện nhiều nhất là ở dãy Hoàng Liên Sơn.
Hiện nay, dược liệu sâm xuyên đá vẫn phải dựa 100% vào tự nhiên, vì cây này rất khó trồng, cây sâm đá chỉ mọc được ở nơi có khí hậu, thổ nhưỡng thì cây mới mọc, cũng vì vậy mà đến nay chưa có nơi nào nhân giống cây và trông được đại trà.
Thu hái, chế biến
Người ta thường sử dụng toàn bộ cây, bao gồm phần thân, lá và rễ để làm thuốc chữa bệnh.
- Phần thân và lá: Đây cũng là những bộ phận có chứa dược tính tốt cho sức khỏe nên được dùng làm thuốc chữa bệnh.
- Phần rễ: Cây sâm xuyên đá có bộ rễ dài và khỏe có thể mọc xuyên qua những tảng đá, bộ rễ của cây sâm đá rất quý được sử dụng nhiều nhất để làm thuốc.
Do nhu cầu sử dụng hiện nay cây sâm đá được thu hái quanh năm, thời vụ chuẩn bị bắt đầu vào mùa thu hoạch là từ tháng 9 – 11 hàng năm. Vì đây là thời điểm tốt nhất để thu hoạch, lúc này cây bắt đầu rụng lá, tất cả các dược chất đều được tập trung vào bộ rễ và đây là thời gian cây chứa nhiều dược tính nhất.
Rễ sâm đá rất dài, có đoạn rễ dài đến 2m, dược liệu sau khi đào về đem rửa thật sạch, cắt ngắn dùng tươi hoặc có thể cắt thành từng lát mỏng, phơi khô và bảo quản dùng dần.
Thành phần hóa học
Các nhà khoa học đã nghiên cứu và ghi nhận rằng, dược liệu sâm xuyên đá có 2 thành phần chính là Saponin và phenol glucoside.
- Hoạt chất saponin trong cây sâm xuyên đá rất cao, hàm lượng này nhiều hơn nhân sâm Triều Tiên, nhưng chỉ thấp hơn hàm lượng saponin trong sâm Ngọc Linh tự nhiên. Công dụng chính của Saponin là kháng viêm, điều trị ngứa, giúp bồi bổ, tăng cường sức khỏe.
- Phenol glucoside có đặc tính tăng cường miễn dịch, tăng cường khả năng hoạt động bền bỉ của cơ thể, ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư.
Tác dụng dược lý – Cây sâm xuyên đá có tác dụng gì?
Trong đông y sâm xuyên đá có tác dụng gì?
Theo đông y, vị thuốc sâm đá có vị ngọt nhẹ, có mùi thơm, tính bình nên được quy vào 2 kinh can và tâm. Vị thuốc sâm xuyên đá được dùng để hỗ trợ điều trị những vấn đề về sức khỏe như:
- Giúp phục hồi và tái tạo các tế bào giúp cơ thể suy nhược, yếu ớt khỏe mạnh nhanh chóng.
- Giúp cải thiện trí nhớ, hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa hiệu quả.
- Giúp bồi bổ cho tim, duy trì hoạt động ổn định của tim, hỗ trợ phòng ngừa những bệnh liên quan đến tim mạch như hở van tin, nhồi máu cơ tim,…
- Giúp giữ gìn vóc dáng, làm đẹp da, chống lão hóa.
- Giúp giảm nhanh các triệu chứng viêm họng, viêm phế quản.
- Tăng khả năng thích nghi, chống lại những kích thích gây hại đến cơ thể.
- Ngăn chặn các quá trình tái phát các cơn hen suyễn.
- Cải thiện sức khỏe sinh lý nam nữ.
Cây sâm đá vừa có công dụng hỗ trợ điều trị bệnh vừa giúp tăng cường sức khỏe nên hầu hết đều được mọi người sử dụng từ trẻ em đến người cao tuổi. Thông thường, sâm đá được dùng để ngâm rượu hoặc sắc thuốc uống với liều dùng ở dạng sắc là 30g dạng tươi hoặc 15g dạng khô.
Trong y học hiện đại sâm xuyên đá có tác dụng gì?
Công dụng của sâm xuyên đá được nghiên cứu dựa trên nghiên cứu dược liệu thực nghiệm và nghiên cứu thực nghiệm lâm sàng.
Dựa trên nghiên cứu thực nghiệm
- Giúp giảm mệt mỏi, chống suy nhược cơ thể do lao động quá sức và liên tục trong thời gian dài.
- Tăng cường sức đề kháng trong các bệnh nhiễm trùng khi sử dụng kết hợp với các loại kháng sinh thông dụng.
- Cải thiện chỉ số sinh hóa trong cơ thể.
- Giảm cảm giác mệt mỏi do stress hoặc suy nhược thần kinh.
- Nâng cao thể trạng, phục hồi cơ thể nhanh chóng sau phẫu thuật.
- Hỗ trợ điều trị tăng cường sinh lực phái mạnh, yếu sinh lý, bổ thận tráng dương.
- Giảm ho, viêm họng, ho trong các bệnh về phổi và khí quản.
Dựa trên nghiên cứu lâm sàng
Nghiên cứu thực nghiệm của các nhà khoa học đã chứng minh rằng dược liệu sâm đá có kết quả khả quan đối với bệnh tật, những bệnh nhân khi sử dụng sâm đá cho thấy sức khỏe khả quan hơn. Ngoài ra, kết quả thực nghiệm cũng chỉ ra sâm đá có tác dụng cải thiện thể lực và cải thiện thị lực, người gầy uống nước sâm đá cũng giúp tăng cân rõ rệt. Trên nghiên cứu lâm sàng, sâm đá có tác dụng:
- Giúp tăng huyết áp đối với những bệnh nhân bị huyết áp thấp.
- Ngăn ngừa tế bào ung thư di căn
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
- Phòng bệnh trầm cảm.
- Có tác dụng phục hồi và hỗ trợ các tế bào gan bị tổn thương.
Những bài thuốc chữa bệnh từ sâm xuyên đá
Nấu nước sâm xuyên đá hàng ngày
Lấy 30 – 50g sâm đá cắt lát, phơi khô nấu 2 lít nước bằng ấm điện hoặc ấm đất đun sôi khoảng 30 phút, nên đun trên lửa nhỏ trong suốt quá trình nấu, không đun lửa quá to vì có thể là mất các hoạt chất của dược liệu. Sau đó tắt bếp chờ nước nguội bớt là uống được, dùng uống hết trong ngày.
Cách này được nhiều người áp dụng, có thể dùng dược liệu dạng khô hoặc tươi nấu lấy nước uống mỗi ngày. Loại nước này hợp với những người cao tuổi bị suy nhược cơ thể, giúp cải thiện sức khỏe, áp dụng cách này liên tục trong 1 tháng sẽ thấy hiệu quả.
Lưu ý: Không nên sắc sâm đá bằng ấm kim loại vì các hoạt chất có thể kết hợp với kim loại gây ra chất có hại cho sức khỏe.
Sâm xuyên đá ngâm mật ong
Lấy rễ sâm đá rửa xe, cắt mỏng, cho dược liệu vào bình thủy tinh, đổ ngập mật ong, đậy kín, ngâm trong tối, ngâm sau 2 – 3 tháng là sử dụng được, mỗi ngày ngậm 2 lần, mỗi lần ngậm 1 – 2 miếng.
Sâm xuyên đá ngâm rượu có tác dụng gì?
Đối với sâm xuyên đá tươi
Đem rễ cây sâm xuyên đá rửa sạch, rồi ngâm với nước muối trong vòng 1 tiếng để giảm bớt phần nhựa, sau đó rửa lại một lần nữa và để ráo. Tiếp đó cho dược liệu và rượu vào bình thủy tinh, cứ 1kg rễ sâm đá thì ngâm với 5 – 6 lít rượu, đậy kín nắp và ngâm 2 – 3 tháng là sử dụng được.
Đối với sâm xuyên đá khô
Đem dược liệu rửa sạch, cắt khúc 1.5cm, phơi khô dưới nắng mặt trời thường phơi khoảng 5 – 6 nắng. Tiếp đó đem rễ sâm đá khô sao trên lửa nhỏ khoảng 5 phút rồi cho vào bình thủy tinh, cho rượu vào, cứ 1kg rễ sâm xuyên đá khô thì ngâm với 17 – 18 lít rượu, ngâm khoảng 2 tháng là dùng được.
Rượu sâm xuyên đá có vị ngọt, mùi thơm dịu, sau khi sử dụng sẽ thấy cơ thể sảng khoái, tràn đầy năng lượng và sinh lực.
Thông thường, rượu sâm xuyên đá tươi có màu vàng hơi đỏ, còn dược liệu khô thì có màu vàng sáng như màu cánh gián. Để rượu có khả năng cải thiện bệnh và tăng cường sức khỏe, mỗi ngày uống 1 – 2 lần, mỗi lần uống khoảng 15ml, tuyệt đối không sử dụng quá nhiều vì có thể gây phản tác dụng gây hại đến sức khỏe. Tuy nhiên, để dược liệu đem lại hiệu quả tốt, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết trước khi sử dụng dược liệu này.
Mình cần tư vấn