Bạch giới tử có tác dụng gì? Những bài thuốc chữa bệnh từ bạch giới tử

Bạch giới tử là hạt của cây cải canh được người dân sử dụng rất gần gũi với đời sống thường ngày. Ngoài ra, trong đông y bạch giới tử được dùng chữa viêm phế quản, viêm họng, đau nhức xương khớp, hen suyễn, giảm đau,… Vậy bạch giới tử là gì? Bạch giới tử có tác dụng gì? Bạch giới tử chữa bệnh gì? Để hiểu rõ hơn về công dụng của bạch giới tử, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Bạch giới tử là gì?

Bạch giới tử thuộc họ cải Brassicaceae, có tên khoa học là Brassica Alba và tên dược liệu là Semen sinapis Albae. Ngoài ra, bạch giới tử còn được gọi với nhiều tên gọi khác như hạt cải canh, giới tử, hồ giới, thục giới, thái chi,…

Bạch giới tử là hạt của cây cải canh, là loại cây thân thảo, sống hàng năm khoảng 1 – 2 năm. Thân cây mọc thẳng đứng, màu xanh lục với chiều cao khoảng 1-1.5m.

Lá cây cải canh là loại lá đơn, mọc so le nhau, có cuống, phiến lá hình trứng, có gân nổi rõ và mép lá có răng cưa không đều.

Hoa lưỡng tính có màu vàng, thường mọc thành cụm, cụm hoa mọc thành chùm, có 4 lá đài và có 4 cánh hoa dài xếp thành hình chữ thập. Có 6 nhị bên trong hoa, 4 nhị dài, 2 nhị ngắn, bộ nhị gồm 2 tâm, bầu thường 2 ô do một vách giả ngăn đôi

Quả có mỏ dài và có lông bao phủ, trong mỗi quả có 4 – 6 hạt nhỏ màu nâu vàng, có vân rất nhỏ hình mạng.

Mô tả dược liệu

Bạch giới tử (hạt của cây cải canh) có dạng hình cầu, đường kính khoảng 2mm. Vỏ ngoài của dược liệu có màu trắng tro hoặc màu trắng vàng, một bên có đường vân rãnh hoặc đường vân không rõ. Khi quan sát bằng kính lúp, có thể dễ dàng nhìn thấy những đường vân hình màn lưới nhỏ ở mặt ngoài của dược liệu này và có một đầu xuất hiện 1 chấm nhỏ. Khi bẻ dược liệu ra, sẽ thấy có nhân xếp thành từng lớp màu trắng vàng và có dầu bên trong. Dược liệu khô thường không có mùi nhưng có vị cay và gây tê nhẹ, khi tán với nước sẽ có mùi dầu hắc bay lên.

Khu vực phân bố

Cây cải canh là loại cây dễ sống, có khả năng sinh trưởng tốt trong môi trường ẩm nhiệt đới.

Cây cải canh mọc nhiều ở Việt Nam và Trung Quốc, nhưng nước ta chỉ sử dụng chủ yếu làm thực phẩm, vì vậy phần lớn dược liệu được nhập chủ yếu từ Trung Quốc.

Thu hái, chế biến

Hạt cải canh được dùng làm ăn, ép lấy dầu và dùng làm thuốc. Hạt cải canh được thu hoạch lúc quả đã chín già vào tháng 3 – 5 hàng năm, Chọn những hạt có màu trắng, mập và to là loại tốt. Còn loại hạt lép, có màu nâu đen thường kém chất lượng do đó không thể dùng làm thuốc. Hạt được lấy từ quả chín phơi khô và sử dụng, phơi hoặc sấy với nhiệt độ phải dưới 50 ° C để bảo vệ các men có tác dụng. Dược liệu sau khi thu hái về được bào chế như sau:

• Lấy hạt tươi đem rửa sạch, vớt bỏ những hạt lép, sau đó cho vào chảo sao trên lửa nhỏ cho đến khi dược liệu chuyển sang màu vàng sẫm, có mùi thơm.
• Hoặc đem dược liệu tươi rửa sạch, phơi khô, tán sống để dùng dần hoặc trộn bột thuốc với nước để dùng đắp ngoài da.

Thành phần hóa học

Bạch giới tử có chứa các thành phần như:

• Chứa khoảng 37% chất béo, trong đó chủ yếu là este của linolenic acid, sinapic acid, arachidic acid.
• 1 glucosid còn được gọi là sinigrin, sinapic acid, chất men myroxin, một ít alkaloid gọi là protid, saponin, chất nhầy.

Tác dụng dược lý – Bạch giới tử có tác dụng gì?

Trong đông y bạch giới tử có tác dụng gì?

Theo đông y, vị thuốc bạch giới tử có vị cay, tính ôn, không độc nên được quy vào 4 kinh can, tỳ, phế và tâm bào. Vị thuốc bạch giới tử giảm đau, giảm ho, hen suyễn, tiêu đờm, viêm phế quản, viêm phổi, viêm mũi dị ứng, kích thích tiêu hóa, mụn nhọt sưng tấy, liệt thần kinh ngoại biên, viêm tắc động mạch,…

Trong y học hiện đại bạch giới tử có tác dụng gì?

• Dựa trên các nghiên cứu cho thấy, vị thuốc bạch giới tử có tác dụng kích thích niêm mạc dạ dày, thúc đẩy tăng tiết dịch khí quản, tiêu viêm và giảm đờm rất hiệu quả.
• Ngoài ra, do chứa nhiều nước lớn nên hạt cải canh có khả năng ngăn ngừa và ức chế hoạt động của bệnh nấm ngoài da. Vì vậy, dược liệu được ứng dụng để chữa các bệnh ngoài da như nấm, mề đay,…
• Tuy nhiên, việc sử dụng bạch giới tử quá nhiều có thể gây kích ứng da tại chỗ, gây đỏ rát và sưng huyết, trường hợp nặng có thể bị phồng rộp và bỏng nghiêm trọng.

Những bài thuốc chữa bệnh từ bạch giới tử

Chữa viêm phổi, viêm phế quản ở trẻ nhỏ

Lấy 10g bạch giới tử rửa sạch với nước muối loãng, phơi khô 1 nắng rối tán thành bột mịn. Tiếp đó, đem dược liệu với bột mì và nước để làm bánh, đắp hỗn hợp lên ngực trẻ để 3 – 5 tiếng hoặc có thể để qua đêm, mỗi ngày áp dụng 2 lần cho đến khi bệnh thuyên giảm.

Hoặc có thể lấy 100g bạch giới tử rửa sạch với nước muối loãng, phơi khô 1 nắng rồi đem tán thành bột mịn. Tiếp đó cho dược liệu vào bình thủy tinh sạch đã khử trùng, mỗi lần sử dụng 35g bột thuốc trộn với 90g bột mì trắng và nước để làm thánh bánh. Dùng hỗn hợp đắp lên lưng trẻ trước khi ngủ và để qua đêm, mỗi tuần áp dụng 3 – 4 lần cho đến khi tình trạng bệnh thuyên giảm.

Chữa chứng nôn mửa khi ăn vào

Lấy bạch giới tử rửa sạch với nước muối, loại bỏ những hạt lép, tiếp đó phơi dược liệu khô rồi tán thành bột mịn. Mỗi ngày lấy 4 – 8g bạch giới tử hòa tan với 50ml rượu trắng, mỗi ngày uống 1 lần, uống liên tục 7 – 10 ngày cho đến khi tình trạng bệnh thuyên giảm.

Chữa ngực, sườn có đờm

Lấy 20g bạch giới tử cùng với 80g bạch truật, đem cả 2 dược liệu rửa sạch với nước muối, phơi khô dưới trời nắng gắt rồi tán thành bột mịn. Tiếp đó đem táo nhục nghiền nát rồi trộn đều với hỗn hợp dược liệu trên, tạo thành viên hoàn to cỡ hạt ngô, mỗi ngày uống 50 viên với nước lọc.

Hoặc có thể lấy 10g bạch giới tử, 10g cam toại bỏ ruột và 10g đại kích bỏ vỏ, đem rửa sạch, phơi khô rồi tán thành bột mịn trộn thành hỗn hợp. Lấy hỗn hợp thuốc trộn với nước cốt gừng vo thánh viên hoàn, mỗi ngày uống 1 lần, mỗi lần uống 2 – 4g và uống cùng với nước gừng tươi.

Chữa ho suyễn – Bạch giới tử có tác dụng gì? 

Lấy 4g hạt cải canh, 12g tô tử và 12g lai phúc tử, đem các vị thuốc rửa sạch với nước muối. Tiếp đó đem các vị thuốc nấu với 600ml nước lọc, nấu trong khoảng 30 phút, đun trên lửa nhỏ cho đến khi nước thuốc cạn còn một nửa thì ngưng. Chắt lấy phần nước, chia làm 3 lần uống hết trong ngày, người bệnh nên kiên trì áp dụng cho đến khi tình trạng bệnh thuyên giảm.

Chữa chứng tê liệt dây thần kinh ngoại biên

Lấy 10g hạt cải canh rửa sạch với nước muối, phơi khô dược liệu dưới trời nắng gắt. Tiếp đó đem dược liệu tán thành bột mịn, trộn đều với nước, rồi gói vào miếng băng gạc. Đắp thuốc lên vùng bị liệt ở má, giữa ba huyệt Giáp xa, Hạ quan và Địa thương, dùng băng gạc cố định lại, giữ nguyên tư thế trong khoảng 3 – 12 tiếng thì tháo ra. Cứ cách 10 – 14 ngày thì đắp 1 lần, kiên trì thực hiện cho đến khi bệnh có dấu hiệu thuyên giảm.

Chữa lao hạch ở cổ – Bạch giới tử có tác dụng gì? 

Lấy 10g bạch giới tử, 10g thông bạch rửa sạch với nước muối, đem cả hai dược liệu phơi khô rồi tán thành bột mịn. Tiếp đó, đem hành trắng giã nát rồi trộn với bột dược liệu, đắp lên vị trí bị nổi hạch, mỗi ngày đắp 1 lần cho đến khi tính trạng bệnh thuyên giảm.

Điều trị đờm, vị nhiệt, nóng nảy trong người

Lấy bạch giới tử, đại kích, mang tiêu, hắc giới từ, cam toại và chu sa mỗi loại dược liệu 10g. Đem tất cả vị thuốc rửa sạch với nước muối, phơi khô dưới trời nắng gắt, tán thành bột mịn, trộn với hồ và vo thành viên hoàn to cỡ hạt ngô. Mỗi ngày uống 10 viên, uống cùng với nước gừng tươi, áp dụng liên tục 10 ngày bệnh nhân sẽ thấy tình trạng bệnh thuyên giảm.

Những lưu ý khi sử dụng bạch giới tử

• Sử dụng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ, không nên sử dụng quá nhiều, quá ít hoặc tự ý thay đổi phác đồ điều trị của bác sĩ.
• Bạch giới tử không nên trộn lẫn với các vị thuốc khác nếu không biết rõ về thành phần, dược tính của dược liệu.
• Việc áp dụng các bài thuốc từ bạch giới tử cần kiên trì áp dụng thường xuyên để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Không bao giờ tự ý kết hợp sử dụng hạt cải canh với các loại thuốc tân dược, thực phẩm chức năng hoặc thực phẩm bổ sung. Nếu thực sự cần thiết, nên báo ngay cho bác sĩ biết để tránh những trường hợp có thể xảy ra.
• Vị thuốc bạch giới tử có tính ấm vì vậy những người bị âm hư, hỏa vượng cần hết sức lưu ý khi sử dụng hoặc cần tham khảo ý kiếm bác sĩ hoặc các chuyên gia Đông y.
• Tuyệt đối không sử dụng bạch giới tử trong trường hợp bị hư hỏa bốc lên, phù dương hoặc phế kinh sinh nhiệt.
• Bạch giới tử có thể gây ra một số kích ứng ngoài da nếu sử dụng không đúng cách. Vì vậy, những người quá nhạy cảm không nên sử dụng vị thuốc này, trong trường hợp sử dụng phải tuân theo lời khuyên của bác sĩ.
• Nước sắc hạt cải canh có thể tạo ra hydroxit lưu huỳnh gây tiêu chảy và kích thích nhu động ruột nên thận trọng khi sử dụng.
• Những người bị sốt, ho khan hoặc phổi yếu không sử dụng vị thuốc này để trị bệnh.
• Ngoài ra, do những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe, phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú tuyệt đối không được sử dụng Thuốc giảm bạch cầu mà không hỏi ý kiến ​​bác sĩ.
• Nên kết hợp sử dụng dược liệu với lối sống khoa học, ăn uống lành mạnh nhằm hỗ trợ tích cực cho việc điều trị bệnh.