Quả trám có tác dụng gì? Công dụng của quả trám trong chữa bệnh

Quả trám là loại trái cây không dùng để tráng miệng mà được dùng để chế biến thành các món ăn, mứt, ô mai, dùng để kho cá hoặc om trực tiếp,… Bên cạnh đó, quả trám cũng được dùng một vị thuốc chữa nhiều bệnh trong đông y như động kinh, ho khan, ho có đờm, viêm họng,… Vậy quả trám là quả gì? Quả trám có tác dụng gì? Quả trám đen có tác dụng gì? Để biết chi tiết hơn về công dụng của quả trám đen, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Quả trám là quả gì?

Quả trám thuộc họ trám Burseraceae, trám đen có tên khoa học là Canarium nigrum Engl và trám trắng có tên khoa học là Canarium album Raeusch.

Hình ảnh quả trám

Cây trám được chia làm 2 loại là cây trám đen và cây trám trắng, tuỳ vào đặc điểm cụ thể của từng loại mà ta có thể nhận biết chúng như sau:

• Quả trám đen: Loại này còn được gọi với các tên gọi khác như cây bùi, trám chim, mộc uy tử, hắc lãm,… Loại này có quả màu đen sẫm, hình dạng quả trứng dài 3 – 4cm và rộng 2cm, bên trong quả có hạt rất cứng, được chia làm 3 ngăn.
• Quả trám trắng: Thường được gọi là gián quả, thanh quả, cảm lãm, bạch lãm, hoàng lãm, mác cơm, cà na,… Quả có dạng hình thoi, màu xanh nhạt, hai đầu tù, dài khoảng 45mm và rộng khoảng 20 – 25mm, bên trong có hạt hình thoi nhẵn, cứng với 2 đầu nhọn, trong có 3 ngăn.

Cây trám là loại cây thân gỗ sống lâu năm với chiều cao lên đến 20m và đường kính thân có thể rộng khoảng 1m. Lá thuộc dạng lá kép lông chim thuôn nhọn, nhiều gân nổi rõ ràng với 5 cặp lá mọc đối nhau trên cuống lá và một lá mọc lẻ ở cuối của cuống lá. Hoa mọc thành từng chùm màu trắng, hoa khá nhỏ và nhuỵ hoa có nhiều tua nhỏ. Quả trám mọc thành chùm có hình bầu dục, thường mọc rất sai quả. Trong đó, quả trám trắng khi còn non có màu xanh, khi chín sẽ chuyển sang màu vàng nhạt, bên trong có hạt cứng hình ngôi sao, còn quả trám đen khi chín sẽ chuyển sang màu đen thẫm.

Khu vực phân bố

Cây trám trắng được phân bố chủ yếu ở Bắc Lào và một phần khu vực phía Nam Trung Quốc, cụ thể là từ Quảng Tây đến Vân Nam.

Ở Việt Nam, cây trám trắng tập trung chủ yếu ở vùng núi phía Bắc, bắt đầu từ tỉnh Quảng Bình trở ra nhiều nhất là Thái Nguyên, Phú Thọ, Yên Bái, Bắc Kạn, Hòa Bình, Vĩnh Phúc,… Còn với cây trám đen thì được trồng nhiều nhất ở Hà Tĩnh.

Là loại cây sống lâu năm, thích hợp trồng ở các vùng núi cao, thường được dùng để lấy gỗ. Ngoài ra, người dân đang thêm trái cây vào các món ăn hàng ngày của họ, vì vậy cây trám ngày càng phù hợp với loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và được nhiều người trồng.

Người ta thường sử dụng lá, quả, rễ và nhựa cây đều được sử dụng làm thuốc chữa bệnh. Quả trám được hái khi đã chín, dùng muối hoặc để tươi rồi phơi hoặc sấy khô. Rễ và lá được thu hái quanh năm, nhựa cây được khai thác để chế colophan, cất tinh dầu hoặc làm hương.

Thành phần hoá học

Trong quả trám có chứa 12% protein, 2% hydrate carbon, 1.09% lipid, 0.06% phosphor, 0.046% P, 0.046% Ca.

Dầu từ hạt trám có chứa stearic, linoleic, lauric, decanoic, acid hexanoic, palmitic, octanic, citric, myristic,…

Phần cùi trám có chứa nhiều đường, chất béo, khoáng chất, acid hữu cơ, chất xơ, acid folic, các loại vitamin C, B1, P.

Tác dụng dược lý – Quả trám có tác dụng gì?

Trong đông y quả trám có tác dụng gì?

Theo đông y, quả trám có vị chua, ngọt, tính ôn, không độc nên được quy vào 2 kinh phế và vị. Trong các tài liệu y học cổ truyền ghi lại, dù quả trám đen hay quả trám trắng đều có tác dụng tốt lên yết hầu. Cũng chính vì vậy mà loại quả này thường có trong bảng thành phần của các loại thuốc chữa yết hầu sưng đau,viêm họng ho có đờm (đặc biệt là quả trám đen), hoà hoãn tư bổ và giải rượu. Hơn nữa, quả trám khi chín còn có công dụng chữa động kinh và an thần.

Quả trám chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết từ các vitamin, khoáng chất đến các nhóm chất chống oxy hoá mạnh.

Bên cạnh đó, quả trám cũng được đánh giá là thực phẩm khá lành mạnh đối với người mắc bệnh tiểu đường. Do trong quả trám có chứa bột kháng tanin giúp chuyển hoá đường glucose vào máu, từ đó giúp giảm tình trạng kháng insulin.

Trám được dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc sử dụng chế biến món ăn và liều lượng sử dụng còn tuỳ thuộc tình trạng của mỗi bệnh khách nhau.

Trong y học hiện đại quả trám có tác dụng gì?

• Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng quả trám tươi có chứa nhiều chất dinh dưỡng nên được coi là loại quả phù hợp với trẻ nhỏ, người trung niên, người già và cả phụ nữ mang thai có cơ thể suy nhược.
• Ngoài ra, nước sắc quả trám có tác dụng kích thích tuyến nước bọt, tăng cường khả năng hoạt động của hệ tiêu hoá và tăng cường khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.
• Đồng thời, nước sắc từ dược liệu còn giúp bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây trám

Chữa khản tiếng

Lấy 4 quả trám tươi, rửa thật sạch để ráo rồi tách bỏ hạt, sau đó giã nát cùi trám cùng với 20g huyền sâm đã cắt lát. Tiếp theo cho hỗn hợp vào nồi đổ ngập nước nấu lấy nước uống, áp dụng liên tục 3 – 5 ngày nhằm giúp giữ ấm yết hầu, lợi yết hầu, tiêu thũng và giải độc cho cơ thể.

Giúp thanh nhiệt giải thử

Lấy 5 quả trám tươi đã bỏ hạt, 5g mã thầy, 5g kim thạch hộc cắt nhỏ, 5g rễ lau cắt nhỏ, 10g mạch đông, 10 miếng ngó sen cùng với 2 quả lê đã gọt vỏ. Đem tất cả các dược liệu vào nồi nấu cùng với 2 lít nước, đun trên lửa nhỏ trong 1 tiếng thì ngưng. Chắt lấy nước, chờ đến khi nguội thì chia thành nhiều phần nhỏ uống hết trong ngày, áp dụng bài thuốc này thường xuyên cho đến khi triệu chứng miệng khô khó chịu thuyên giảm.

Chữa ho gà – Quả trám có tác dụng gì? 

Lấy quả trám nấu cùng với đường phèn, lọc lấy phần nước cốt để uống nhằm chữa chỉ khát, thanh phế, khó nuốt, sưng họng và buồn nôn.

Hoặc có thể lấy 10g quả trám tươi bỏ vỏ, 6g gừng tươi gọt vỏ rồi rửa sạch cùng với 120g ngó sen đã làm sạch và 150g mã thầy, đem tất cả dược liệu giã nát rồi vắt lấy nước uống.

Những lưu ý khi sử dụng quả trám

Để sử dụng quả trám an toàn và hấp thu được hết các dưỡng chất, chúng ta cần lưu ý các vấn đề sau:

• Một số nhóm đối tượng cần cân nhắc kỹ trước khi sử dụng dược liệu này là trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, người bị dị ứng với thành phần của quả trám, những người đang điều trị bệnh bằng thuốc tây,… Tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng các bài thuốc có liên quan đến cây trám.
• Cần chú ý đến liều lượng sử dụng thuốc và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, không được tăng giảm liều lượng tùy tiện để không gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
• Trong quá trình sử dụng, nếu thấy những biểu hiện bất thường cho thấy cơ địa dị ứng, bạn cần dừng lại và liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ.