Cây vông vang là loại dược liệu được sử dụng phổ biến để điều trị các bệnh trong đông y. Cây vông vang có tác dụng thanh nhiệt, tiêu thũng, mụn nhọt, sưng đau khớp, lợi tiểu, sỏi thận, giảm co giật, viêm đường tiểu, giảm táo bón, viêm dạ dày,… Vậy cây vông vang là gì? Cây vông vang chữa bệnh gì? Cây vông vang có tác dụng gì? Để biết chi tiết hơn về tác dụng của cây vông vang, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về cây vông vang qua bài viết sau đây.
Cây vông vang là cây gì?
Cây vông vang thuộc họ cẩm quỳ Malvaceae, có tên khoa học là Abelmoschus moschatus (L.) Medic. Bên cạnh đó, cây vông vang còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây bông vang, bông vàng, bụp vang, hoàng quỳ,…
Hình ảnh cây vông vang
Vông vang là một loại cây thân thảo, mọc thành bụi nhỏ, sống hằng năm hoặc hai năm, cây có chiều cao lên tới 2m. Thân cây có lông, từ đoạn giữa thân đến gốc có màu nâu đỏ, nửa thân đến ngọn có màu xanh lẫn màu nâu đỏ, gốc hơi hóa gỗ.
Lá vông vang có hình trái tim mọc so le nhau với cuống lá dài. Phiến lá chia thành 5 – 6 thùy sâu, có lông ở cả hai mặt, mép có răng cưa, trên đỉnh có 3-5 gân chính. Các lá kèm theo rất hẹp, nhỏ và thuôn nhọn.
Hoa vông vang có màu vàng, mọc đơn độc ở nách lá, cuống hoa ở sát hoa hơi phình to, cuống hoa có lông hơi phình ở gần hoa. Đài hoa có răng rộng, tiểu đài có 10 răng nhọn và hẹp hơn đài. Tràng hoa có 5 cánh rộng, gồm nhiều nhị, bầu có lông. Hoa khi nở, hoa màu vàng, to có khi tới 6 cm, rất đẹp.
Quả nang có hình chóp nhọn, dài 4-5 cm, có lông cứng màu trắng, chia thành 5 ô, hình bầu dục, đỉnh nhọn. Hạt nhỏ có hình thận, dẹp, dài 3 – 44mm, rộng 1 – 2mm, màu nâu, trên mặt có những đường nhăn đồng tâm xung quanh rốn hạt. Cây vông vang thường bắt đầu ra hoa kết quả vào tháng 5 – 9 hàng năm.
Khu vực phân bố
Cây vông vang có nguồn gốc từ Ấn Độ và đến nay loại cây này đã được di thực trên nhiều quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Phillipin, Malaysia,…
Ở nước ta, cây vông vang thường mọc hoang gần sông suối, hồ đập, những đồng cỏ, nương rẫy,… Và tập trung nhiều nhát ở khu vực Tây Bắc, tuy nhiên ít gặp ở đồng bằng.
Cây vông vang là loài cây ưa sáng thường mọc xen lẫn với các loại cây cỏ khác, cây có khả năng phát sinh trưởng tốt trong mùa hè và đến cuối mùa thu thì có quả. Quả vông vang khi già sẽ cho hạt phát tán ra xung quanh và cây bắt đầu tàn lụi, loài cây này được nhân giống bằng hạt.
Thu hái, chế biến
Người ta thường sử dụng phần lá, hoa, rễ để làm thuốc chữa bệnh và phần hạt cũng được sử dụng làm dược liệu.
Người ta chủ yếu dùng hạt để làm dược liệu hoặc được dùng để chế biến tinh dầu dùng trong nước hoa. Còn chất nhầy trong rễ thì dùng làm tinh bột hoặc dùng làm chất dính trong nghề giấy.
Cây vông vang được thu hái quanh năm, phần rễ sau khi thu hoạch về thì đem rửa sạch, cắt nhỏ có thể sử dụng ở dạng tươi hoặc phơi khô. Lá vông vang có thể dùng tươi hoặc phơi khô, hoa vông vang nên hái vào mùa hè. Còn hạt đuọcw lấy từ quả chín vào mùa thu, có thể dùng tươi hoặc sấy khô tuỳ vào mục đích sử dụng.
Thành phần hoá học
Theo nghiên cứu cho thấy, cây vông vang có các thành phần hoá học sau:
- Hạt vông vang có chứa tinh dầu cố định màu vàng nhạt mà các thành phần chính là các tecpen, acid (acid linoleic 18,9% acid palmitic 4,20%), alcol (farnesol) ether. Loại tinh dầu này có mùi xạ hương rất rõ ràng, lưu hương lâu, được dùng làm hương liệu hoặc làm xà phòng thơm.
- Hoa vông vang chứa flavonoid, cannabinoids và myricetin.
- Rễ cây vông vang có chứa chất nhầy giống như rễ sâm bố chính.
Tác dụng dược lý – Cây vông vang chữa bệnh gì?
Trong đông y cây vông vang chữa bệnh gì?
- Theo đông y, cây vông vang có vị hơi ngọt, nhạt, nhiều chất nhầy, tính mát nên được quy vào 3 can, tỳ và phế. Cây vông vang được dùng để điều trị sỏi niệu, đau đầu, nhức mỏi xương khớp, viêm khớp gây sưng nóng đỏ đau, mụn nhọt ngoài da, viêm loét dạ dày tá tràng, táo bón,… Hơn nữa, người dân Trung Quốc còn sử dụng cây vông vang để điều trị bệnh lỵ amip, sỏi niệu đạo, sốt cao, ho, chứng sản hậu gây tắc tuyến sữa,…
- Lá vông vang có tác dụng lợi tiểu, tiêu độc, nhuận tràng, sát trùng.
- Hạt vông vang có tác dụng hạ sốt, chống co thắt, trấn kinh, kích thích và lợi tiểu. Tinh dầu từ hạt được dùng để sản xuất nước hoa, hương liệu,… Chủ yếu ở khu vực đông Ấn Độ.
- Hoa vông vang được dùng để điều trị bỏng.
- Rễ cây vông vang có chất nhầy nên được dùng để chế biến tinh bột hoặc dùng làm hồ giấy và thậm chí là được dùng làm thuốc bổ hoặc thuốc mát thay sâm bố chính.
Trong y học hiện đại cây vông vang chữa bệnh gì?
- Ở Đài Loan, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm trên chuột bằng cách dùng dung dịch chiết xuất cây vông vang cho chuột béo phì. Kết quả cho thấy dung dịch này làm tăng độ nhạy cảm insulin và họ cũng đặt ra vấn đề về việc sử dụng loại dược liệu này như một trong những nguyên liệu điều trị bệnh tiểu đường.
- Và cũng tại Đài Loan, một nhóm các nhà khoa học đã sử dụng dung dịch chiết xuất từ dược liệu này cho chuột dùng để tìm hiểu tác dụng của cây vông vang đối với lượng đường trong máu. Nghiên cứu này mang lại kết quả xuất sắc, chứng minh tác dụng hạ đường huyết của cây vông vang. Cụ thể, sau khi tiêm dịch chiết từ dược liệu trên chuột bình thường theo đường tĩnh mạch, chất này có khả năng làm giảm đáng kể sự gia tăng glucose huyết tương ở chuột bình thường.
- Ngoài ra, tại đất nước Ấn Độ, các nhà nghiên cứu tại đây đã phát hiện ra tác dụng chống oxy hóa và đặc tính kháng khuẩn từ loại cây này.
Những bài thuốc chữa bệnh từ cây vông vang
Chữa rắn cắn
Lấy 50g lá vông vang, 50g lá dây bông báo cùng với 20g hạt hồng bì, đem các dược liệu giã nát rồi lấy nước cốt thoa lên vết rắn cắn. Tiếp đó lấy phần bã đắp lên vết rắn cắn hoặc dùng dược liệu khô tán thành bột mịn rồi rắc trực tiếp lên vết thương.
Chữa chứng tiểu đục
Chọn rễ cây vông vang 1 năm tuổi rửa sạch, đem giã nát rồi vắt lấy 1/3 nước, phơi sương qua 1 đêm rồi uống ngay trong buổi sáng sớm hôm sau khi bụng đói.
Chữa chứng tiểu dắt, có thai lậu nhiệt
Lấy hạt vông vang, mộc thông cùng với hoạt thạch với liều lượng bằng nhau, trộn đều các vị thuốc rồi tán thành bột mịn. Mỗi ngày uống 1 lần khoảng 12g và uống cùng với nước hành hoặc có thể đem các dược liệu trên sắc lấy nước uống nhiều lần trong ngày.
Chữa mụn nhọt ngoài da
Lấy rễ cây vông vang cùng với rễ củ gai với liều lượng bằng nhau, đem các dược liệu rửa sạch rồi để ráo, giã lấy nước cốt bôi lên vùng da bị nhọt.
Tư vấn cho mình nhé