Tế tân là gì? Tế tân có tác dụng gì?

Hầu hết các tiệm thuốc Bắc nào cũng đều có bán vị thuốc tế tân. Người ta thường dùng dược liệu tế tân để điều trị các bệnh lý thường gặp như ho suyễn, đau răng, đau đầu, chảy nước mũi, ngạt mũi, đàm ẩm,… Vậy tế tân lá gì? Tế tân có tác dụng gì? Công dụng của tế tân đối với sức khỏe cong người? Để hiểu rõ hơn về tế tân, hãy cùng gia công thực phẩm chức năng Life Gift tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau.

Tế tân là gì?

Đầu tiên, trước khi tìm hiểu tế tân có tác dụng gì thì ta hãy cùng tìm hiểu về những mô tả đặc điểm của tế tân nhé.

Hình ảnh tế tân:

Tế tân thuộc họ mộc hương, có tên khoa học là sarum sieboldii. Cây tế tân với nhiều tên gọi khác nhau như tiểu tân, thiểu tân, tế thảo, kim bồn thảo, độc diệp thảo,…

Cây tế tân là loại thực vật thân thảo nhỏ cao khoảng 1 – 24cm. Có nhiều rễ, thân rễ nằm bò ngang, ở đầu thân rễ phân nhánh ra ngoài, rễ mảnh dẻ thường mọc dày đặc ở các đốt, dài 10 – 20 cm, đường kính 1 mm. Quan sát thấy mặt ngoài rễ nhẵn, có màu xám vàng và nhăn dọc theo chiều dài. Khi dùng tay vò nát rễ sẽ tỏa ra mùi thơm nồng.

Lá mọc từ rễ và gồm 2-3 lá, thường nhẵn hoặc hơi có lông, trên có các rãnh dọc, cuống dài 5-18 cm. Toàn bộ lá hình tim hoặc hình thận, phiến lá phần lớn mép hoàn toàn, đầu nhọn, dài 4-10cm, rộng 6-2cm.Mặt trên lá có màu lục nhạt và mặt dưới có nhiều lông dài mịn. Các lá thường rụng sớm và mọc ra từ các thân rễ nằm dưới đất. Mỗi năm có hai lá mọc ra từ các đầu chồi tăng trưởng, các hoa kỳ dị này có hình cái ấm, chúng mọc đơn giữa các gốc lá và thường xuất hiện vào mùa xuân.

Hoa cây Tế Tân thường mọc đơn độc và mọc lên từ gốc, cuống dài từ 3-5 cm. Bao hoa chỉ có một vòng đỏ nhạt hoặc màu nâu, có đầu nhọn. Phần trên của hoa có 3 cánh hoa hình trứng, hoa hình chuông, màu tím sẫm và nhăn nheo. Các thùy của bao hoa uốn cong về phía gốc, phần lớn bị nén lại, cọ xát vào ống bao hoa.

Quả nang hình cầu, có mùi thơm, vị cay the the nơi đầu lưỡi.

Tế tân khô có màu vangftro, lá màu lục, có mùi thơm nhẹ, không bị thối nát, không lẫn tạp chất là tốt.

Khu vực phân bố

Tế tân có thể được trồng dễ dàng ở những nơi có nhiều bóng râm. Nói chung, cây tế tân ưa thích những nơi có nhiều bóng râm, đất giàu mùn và những khu vực ẩm ướt.

Cây tế tân thường được phân bố chủ yếu ở các tỉnh thành của Trung Quốc như Hồ Bắc, Tứ Xuyên, Thiểm Tây, Giang Tây, Cát Lâm, Triết Giang, An Huy, Liêu Ninh, Hắc Long Giang,…

Thu hái, chế biến

Người ta thường sử dụng toàn bộ cây tế tân bao gồm cả thân hoa, lá, rễ để sử dụng làm thuốc.

Cây tế tân thường được thu hái vào đầu mùa hạ và đầu mùa thu, giữa tháng 5 – 7.

Cây tươi đào cả rễ rồi đem về rửa sạch rồi phơi dưới bóng râm. Tuy nhiên, ta không nên phơi dược liệu dưới trời nắng gắt và dùng nước rửa. Vì nếu làm như vậy không khí thơm từ cây tế tân sẽ bị giảm thấp xuống, rễ sẽ biến thành màu đen, lá úa chuyển sang màu vàng khi đó hiệu quả chữa bệnh sẽ giảm.

Thành phần hóa học

Theo nghiên cứu cho thấy, trong cây tế tân có chứa 2,75% tinh dầu và chủ yếu là metyl – eugenola, một hợp chất xeton, Pinen, hợp chất phenola, một lượng nhỏ axit hữu cơ, nhựa,…

Tác dụng dược lý

Trong đông y tế tân có tác dụng gì?

Trong đông y, cây tế tân có vị cay, tính ấm nên được quy vào phế, thận và tâm có tác dụng chữa ho khò khè, ho hen có đờm, ứ huyết, đau nhức răng, bị mồ hôi, hôi miệng, lỡ miệng, phong tê thấp, cảm cúm, sổ mũi,…

Trong y học hiện đại tế tân có tác dụng gì?

Thuốc có tác dụng an thần, kháng viêm, giảm đau và gây tê cục bộ. Theo nghiên cứu, tinh dầu từ cây tế tân khi tiêm vào phúc mạc có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương đáng kể. Đối với nước sắc 50% của dược liệu tế tân có thể cắt đứt sự dẫn truyền xung động của dây thần kinh tọa của con cóc. Nước chiết từ tân có tác dụng chống dị ứng.

Dịch chiết cồn từ tế tân tiêm tĩnh mạch thỏ có tác dụng đối kháng và ức chế hô hấp với morphin.

Thuốc có tác dụng tăng cường chuyển hóa lipid, nâng cao đường huyết, cường tim, giãn mạch, tăng cường chuyển hóa của cơ thể.

Dịch chiết tinh dầu và cồn của vị thuốc này có tác dụng ức chế trực khuẩn thương hàn và vi khuẩn Gram dương, nước sắc của vị thuốc này có tác dụng ức chế vi khuẩn lao và tinh dầu của loại thuốc này có tác dụng kháng nấm.

Tế tân có tác dụng gì?

Công dụng của té tân trong việc chữa bệnh:

• Ho hen có đờm
• Hen phế quản
• Viêm phế quản
• Phong thấp đau khớp
• Đau nhức răng
• Mắt sưng, chảy nước mắt
• Đau nhức các khớp
• Anh thần
• Kháng viêm
• Hôi miệng, lỡ miệng, lưỡi
• Đau nửa đầu
• Ngạt mũi
• Giãn phế quản
• Đau nhức toàn thân
• …

Những bài thuốc chữa bệnh từ tế tân

Tế tân chữa đau nhói ở hông sườn, khí trệ ở ngực, tay chân lạnh

Lấy 0,4g tế tân; 0,2g bá nhân tử; Phụ tử, nhân sâm, xuyên khung, trần bì, mộc hương, phục linh, tiền hồ, quế tâm, đào nhân, đương quy mỗi loại dược liệu 1,2g và 20g ngô thù du. Đem tất cả dược liệu tán thành bột mịn rồi đem sắc với 2g gừng và 3 quả táo.

Chữa mắt sưng đau, chảy nước mắt

Lấy tế tân và hồng hoa mỗi loại 0.8g; Phòng phong, khương hoạt, sinh địa, kinh giới, mạn kinh tử mỗi loại dược liệu 2.4g; Cảo bản, phục linh, quy thân mỗi loại dược liệu 2g; 3,2g ma hoàng, 11 hạt đào nhân và 10 hạt hoa tiêu. Đem sắc uống trong ngày.

Tế tân chữa ho kèm đờm loãng

Lấy dược liệu tế tân, ngũ vị tử, chích cam thảo mỗi loại 6g; Ma hoàng, quế chi, can khương, bán hạ mỗi loại 8g và 12g bạch thược sắc uống trong ngày.

Hoặc ta có thể lấy tế tân, cam thảo, ngũ vị tử mỗi loại 4g; 12g phục linh và 6g can khương đem sắc uống hàng ngày.

Chữa đau ngực, đau đầu, đau tim

Lấy tế tân, phòng phong, độc hoạt, khương hoạt, sinh địa, cam thảo, xuyên khung và tần cửu với lượng bằng nhau đem sắc uống.

Chữa không ra mồ hôi, sợ lạnh, phong thấp khớp

Lấy tế tân, cam thảo mỗi loại 4g; Tần cửu và xuyên khung mỗi loại 12g, đem sắc uống trong ngày

Những lưu ý khi sử dụng tế tân

Khi sử dụng tế tân chữa bệnh cần lưu ý:

• Hiệu quả tốt nhất là uống thuốc sau bữa ăn khoảng 20 – 30 phút.
• Thuốc có thể uống nóng hoặc lạnh. Bạn có thể uống lạnh nhưng không được quá lạm dụng vì sẽ làm giảm tác dụng của thuốc. Tuy nhiên, tốt nhất nên uống thuốc khi còn nóng.
• Không sử dụng thuốc để qua đêm vì sẽ gây đầy hơi, đau bụng do vi sinh vật lên men.
• Khi uống thuốc kiêng ăn rau muống, đậu xanh, đồ tanh, đồ cay, rượu, bia và các chất kích thích khác sẽ làm mất tác dụng của thuốc hoặc phản tác dụng.