Cây nổ là cây gì? Cây nổ trị bệnh gì?

Cây nổ hay còn được gọi là sâm tanh tách thường mọc hoang khắp nơi ở nước ta hoặc được trồng ở các khu vực công viên. Trong dân gian thường sử dụng cây nổ giải độc, thanh nhiệt, lợi tiểu, điều trị các chứng bệnh về sỏi thận, sỏi bàng quang, viêm nhiễm niệu đạo, mụn mủ,… Vậy cây nổ là cây gì? Cây nổ trị bệnh gì? Cây trái nổ có tác dụng gì? Cây nổ sâm đất có tác dụng gì? Để biết chi tiết hơn về tác dụng của cây nổ, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau đây.

Cây nổ là cây gì?

Cây nổ thuộc họ ô rô Acanthaceae, có tên khoa học Ruellia tuberosa. Bên cạnh đó, cây nổ còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây sâm tanh tách, sâm đất, tam tiêu thảo, tiêu khát thảo,…

Hình ảnh cây nổ

Cây nổ là một loại cây thân thảo sống lâu năm với chiều cao trung bình khoảng 20 – 50cm và thậm chí có một số cây cao đến 80cm. Thân thẳng, có lông, phình rộng ở những đốt mang lá, thân cây khi còn non có tiết diện vuông.

Lá mọc đối nhau, có hình bầu dục, gốc nhọn, đầu tù, phiến lá mềm nhăn nheo, mặt trên lá có lông thưa, mép lá có lông cứng màu xanh đậm.

Hoa mọc ở ngọn hoặc nách lá, hoa màu xanh tím, thường có 5 cánh và có kích thước khá lớn. Vì cây có hoa đẹp và nở hoa hầu như quanh năm nên được trồng trong các công viên và sân vườn để làm cảnh.

Quả nang, khi chín quả có màu đen và khi tiếp xúc với nước quả sẽ nổ ra thành những hạt tròn dẹt. Cây nổ thường ra hoa vào khoảng tháng 6 – 7 và sai quả từ tháng 8 – 10 hàng năm.

Rễ cây nổ thường mọc thành củ, có màu vàng nâu và có hình dạng tròn dài.

Khu vực phân bố, thu hái

Cây nổ là loài thực vật có nguồn gốc từ khu vực châu Mỹ nhiệt đới, chúng phát triển ở khá nhiều quốc gia như Việt Nam, Ấn Độ, Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan. Ở nước ta, cây quả nổ ưa sáng, dễ trồng, sinh trưởng nhanh, mọc khoẻ, được gieo giống chủ yếu bằng hạt, chúng phát triển quanh năm chủ yếu mọc hoang ở ven bìa rừng tại khắp các tỉnh thành trên cả nước.

Người ta thường sử dụng toàn bộ các bộ phận cây nổ để làm thuốc chữa bệnh. Cây nổ có thể được thu hoạch quanh năm, khi thu hái chỉ cần hái cả cây mang về rửa sạch rồi phơi nắng cho khô.

Cây nổ có thể sử dụng ở dạng tươi hoặc khô và riêng phần rễ cây là bộ phận được sử dụng nhiều nhất. Cây nổ tươi sau khi rửa sạch có thể sắc lấy nước uống, cắt cây thành từng đoạn nhỏ, phơi khô bảo quản dùng dần hoặc có thể sao vàng rồi sử dụng kết hợp với các dược liệu khác để chữa bệnh.

Tác dụng dược lý – Cây nổ trị bệnh gì?

Trong đông y cây nổ trị bệnh gì?

Theo đông y, rễ cây nổ có vị ngọt, cay, tính mát. Lá có vị cay, hơi đắng, ít độc, có tính lạnh, do đó nếu sử dụng lá nổ với liều cao có thể gây nôn.

Cây trái nổ có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ thấp, lợi tiểu và các bộ phận của cây trái nổ được sử dụng với các tác dụng như:

• Hạt của cây quả nổ thường được sử dụng để điều trị các vết thương ngoài da, mụn nhọt và nứt nẻ da. Được áp dụng điều trị bằng cách đun nước rửa sạch bên ngoài hoặc tán thành bột mịn để sử dụng bên ngoài.
• Phần thân và rễ cây sâm tanh tách còn được dùng làm thuốc bổ, điều trị sỏi thận, sỏi bàng quang, viêm loét dạ dày – tá tràng. Bên cạnh đó, bộ phận này còn có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường, huyết áp cao, đau nhức răng, cảm mạo.
• Cây trái nổ thường được sử dụng ở ngoài da hoặc dưới dạng thuốc sắc, liều dùng trung bình từ 10 – 25g dược liệu khô/ngày.

Trong y học hiện đại cây nổ trị bệnh gì?

Cây nổ gồm các thành phần khoáng chất và dược chất như leucine, glicin, tirosin, valin. Hơn nữa, phần củ của cây nổ còn chứa sitostrerol, stigmasterol, campesterol, hentriacontan.

• Tác dụng chống oxy hóa: Rễ sâm tanh tách đã được nghiên cứu và chứng minh là có tác dụng chống oxy hóa và giúp chống lại các gốc tự do trong cơ thể.
• Hoạt động kháng khuẩn: Các nghiên cứu cho thấy nhiều chiết xuất khác nhau từ các bộ phận khác nhau của cây đã được nhận thấy là có hoạt tính kháng khuẩn đáng kể. Vì vậy, cây nổ được dùng trong điều trị các bệnh về răng miệng, nhiễm khuẩn đường tiết niệt,…
• Tác dụng chống ung thư: Chiết xuất từ thân và lá cây nổ cho thấy tác dụng chống ung thư gan. Ngoài ra, dịch chiết metanol của thân còn có tác dụng chống ung thư vú.
• Tác dụng hạ đường huyết: Theo các nghiên cứu trên thỏ cho thấy chiết xuất methnolic của toàn bộ các bộ phận từ cây nổ có tác dụng hạ đường huyết ở thỏ.
• Tác dụng đối với dạ dày: Chiết nước từ rễ cây nổ có hoạt chất Bergenin có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày, ngăn ngừa viêm loét dạ dày theo nghiên cứu trên chuột.
• Đối với hệ tim mạch: Với chiết xuất Bergenin từ cây nổ được ghi nhận có khả năng ổn định nhịp tim dựa vào các nghiên cứu trên chuột. Không những vậy, Bergenin còn có tác dụng hạ lipid máu và có thể chống xơ vữa động mạch ở một số chuột thực nghiệm bị chứng tăng lipid máu.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây nổ

Chữa viêm đường tiết niệu

Lấy 25 – 35g dược liệu khô sắc lấy nước để riêng và lấy thêm 20g cây nổ khô đem tán thành bột mịn, uống bột thuốc với nước sắc vào buổi sáng ngày sau khi ngủ dậy.

Chữa bệnh tiểu đường tuýp 2

Lấy 75g cây nổ tươi hoặc 25g cây nổ khô, đem các dược liệu sắc lấy nước uống mỗi ngày.

Hỗ trợ điều trị thận hư suy – Cây nổ trị bệnh gì?

Lấy cây quả nổ, cây mực, cây muối cùng với cây quýt gai mỗi loại dược liệu 20g. Đem các dược liệu khô chia làm nhiều lần uống trong ngày và áp dụng liên tục trong 30 ngày để tình trạng bệnh được cải thiện tốt nhất

Điều trị cảm sốt

Lấy 12g cây tành tạch cắt nhỏ, hãm lấy nước uống hàng ngày, áp dụng liên tục 1 – 3 ngày sẽ thấy tình trạng bệnh được cải thiện đáng kể.