Cây hàm ếch chữa bệnh gì? Những bài thuốc chữa bệnh từ cây hàm ếch

Ở nước ta, cây hàm ếch là loại thảo dược không còn xa lạ với người dân và được sử dụng quen thuộc trong các bài thuốc đông y. Cây hàm ếch có tác dụng tiêu thũng, thanh nhiệt giải độc, được sử dụng trong các bài thuốc chữa đau nhức xương khớp do thay đổi thời tiết, bệnh về đường tiết niệu, bạch đới, sỏi bang quang, hạ huyết áp, mụn nhọt,… Tuy nhiên không phải ai cũng biết về công dụng của cây hàm ếch, nhiều người thắc mắc không biết cây hàm ếch là cây gì? Cây hàm ếch có tác dụng gì? Cây hàm ếch chữa bệnh gì? Để hiểu rõ hơn công dụng của cây hàm ếch, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Cây hàm ếch là cây gì?

Cây hàm ếch thuộc họ lá giấp Saururaceae, có tên khoa học là Saururus chinensis và tên dược liệu là Herba Saururi chinensis. Ngoài ra, cây hàm ếch còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây trầu nước, đường biên ngẫu, tam bạch đảo,…

Cây hàm ếch là cây thảo sống lâu năm, cao trung bình 30-50 cm thậm chí có thể cao hơn. Thân cây mọc thẳng đứng, thân có đốt, có gờ xung quanh, rãnh dọc nhẵn, thân rễ mọc ngầm.

Lá cây hàm ếch mọc so le nhau, hình trứng đầu nhọn, mép lá nguyên, gốc tròn hoặc hình tim, những lá gần gốc phát triển bẹ ôm lấy thân, dài khoảng 8-12 cm, rộng 4-5 cm. Mặt lá có 5 gân, gốc tù, cuống lá tương đối dài, khoảng 3-6cm.

Hoa mọc thành cụm ở kẽ lá, mọc thõng xuống, không có bao hoa, mọc thành lông dài 3 – 6cm. Điểm nổi bật của cây hàm ếch khi ra hoa là thường có 1 – 3 lá màu trắng pha xanh ở ngọn kèm theo hoa. Quả là loại quả nang, hạt hình cầu bên trong có chứa hạt hình trứng.

Cây hàm ếch ra hoa từ tháng 4 – 8 và kết trái từ tháng 8 – 9 hàng năm.

Khu vực phân bố

Cây hàm ếch phân bố chủ yếu ở một số quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản, Lào, Thái Lan và Việt Nam.

Ở Việt Nam, cây hàm ếch được phân bố tập trung chủ yếu ở các tỉnh thuộc vùng trung du, vùng núi thấp và đồng bằng Bắc Bộ. Cây thường mọc trên đất ẩm gần các khe suối, ruộng, mương nước hoặc xung quanh những nơi vũng lầy trong thung lũng.

Cây ra hoa quả hàng năm và hạt thường được phát tán theo dòng nước. Cây có thân rễ phát triển nhanh, phân nhánh nhiều theo chiều ngang và cây được trồng bằng nhánh con hoặc từng đoạn thân rễ.

Thu hái, chế biến

Toàn bộ các bộ phận của cây hàm ếch đều có dược chất nên thường được sử dụng bào chế làm thuốc chữa bệnh.

Dược liệu được thu hoạch quanh năm nhưng thời điểm thu hoạch tốt nhất là vào mùa hè và mùa thu. Dược liệu sau khi thu hoạch về đem toàn bộ dược liệu rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn, tạp chất và có thể sử dụng ngay ở dạng tươi hoặc có thể đem dược liệu cắt thành từng đoạn nhỏ rồi đem phơi nắng cho khô rồi bảo quản dùng dần. Sau đó dược liệu có thể được bảo quản trong bao bì kín và cất trữ nơi thoáng mát, thi thoảng đem ra phơi nắng để tránh tình trạng dược liệu bị mốc meo.

Thành phần hóa học

Toàn cây có chứa tinh dầu, trong đó có myristicin, methyl – n – nonyl – ceton.

Phần trên mặt đất có chứa rutin, quercitrin, hyperin, isoquercitrin, tuy nhiên loài mọc ở Hàn Quốc không có avicularin.

Trong cây còn có chứa acid glutamic, serin, tryptophan, valin, alanine và nhiều acid béo như acid stearic, acid linoleic, acid oleic và acid palmitic.

Tác dụng dược lý – Cây hàm ếch có tác dụng gì?

Trong đông y cây hàm ếch chữa bệnh gì?

Theo đông y, cây hàm ếch có vị ngọt, cay, tính hàn có tác dụng thanh nhiệt giải độc, chữa viêm thận phù thũng, viêm hạnh nhân, bạch đới, viêm mạch bạch huyết, viêm vú, sởi, ung thư gan, thấp khớp tạng khớp, viêm mủ da, chàm eczema, mụn nhọt, rắn cắn,…

Trong y học hiện đại cây hàm ếch chữa bệnh gì?

Tác dụng chống viêm

Trong y học dân gian phương Đông, phần trên mặt đất của của cây hàm ếch được dùng để điều trị phù nề và các bệnh viêm.

Dựa trên nghiên cứu cho thấy nghiên cứu chiết xuất cồn từ cây hàm ếch cho thấy chiết xuất ethanol của S.chinensis có khả năng làm giảm viêm bằng cách ức chế prostaglandin E2, oxit nitric nội bào, các cytokine viêm khác nhau được giải phóng.

Tác dụng kháng khuẩn

Theo nghiên cứu tại Đại Học Chonnam Hàn Quốc tiến hành thử nghiệm chiết xuất ethanol và chiết xuất nước được lấy từ dược liệu cây hàm ếch. Nhóm nghiên cứu đã xác định là có tác dụng kháng khuẩn với các loại vi khuẩn E.Coli và B.Subtilis, nhóm nghiên cứu cũng phát hiện rằng chiết xuất ethanol hoạt động kháng khuẩn mạnh hơn so với chiết xuất nước.

Bảo vệ da – Cây hàm ếch chữa bệnh gì?

Cây hàm ếch có tác dụng kháng viêm mạnh, không những có tác dụng giải độc mà còn giúp phục hồi tổn thương tế bào da. Đồng thời hoạt chất Saucerneol trong dược liệu cây hàm ếch có khả năng chống viêm, chống oxy hóa và làm trắng da hiệu quả.

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Dựa trên nghiên cứu của cây hàm ếch ở chuột bị bệnh tiểu đường bởi streptozotocin (STZ) với chế ăn trong 7 tuần với 10% chiết xuất từ lá hàm ếch cho thấy mức đường huyết của những con chuột sử dụng lá khô hàm ếch thấp hơn so với nhóm không sử dụng. Dược liệu có khả năng ức chế hoạt động của enzyme tiêu hóa α – glucosidase, ngăn cản sự hấp thu đường tại ruột và đây là tác dụng có lợi cho các bệnh nhân bị bệnh tiểu đường.

Ức chế hen suyễn và đường hô hấp

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Yeungnam, Cao đẳng Dược, Hàn Quốc tiến hành thí nghiệm trên chuột nhằm đánh giá tác dụng hoạt động với bệnh hen suyễn từ chiết xuất thân và lá của dược liệu. Nhóm nghiên cứu đã ghi nhận hoạt động giảm viêm và giảm tiết dịch nhấy trong mô hình hen phế quản gây ra bởi ovalbumin và chống hen suyễn.

ức chế gan nhiễm mỡ

Theo nhóm nghiên cứu tại Học viện Khoa họ Trung Quốc tỉnh Cát Lâm đã ghi nhận công dụng bảo vệ và hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan được gây ra bởi CCl 4.

Giúp chuyển hóa chất béo

Theo nghiên cứu đánh giá công dụng lên chức năng gan được thực hiện trên chuột ăn nhiều chất béo liên tục trong 4 tuần cho thấy mức độ hấp thu chất béo khi sử dụng chiết xuất từ cây hàm ếch có mức lipid peroxide giảm đáng kể và hoạt tính SOD cũng giảm dần so với nhóm chứng.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây hàm ếch

Hỗ trợ điều trị sỏi bang quang – Cây hàm ếch chữa bệnh gì?

Lấy 20g hàm ếch, 15g kim tiền thảo, 15g bòng bong, 15g dây tơ hồng xanh và 15g cỏ tháp bút. Đem các dược liệu sắc với 750ml nước đến khi nước cạn còn 500ml thì ngưng và dùng uống hàng ngày dùng thay nước trà. Mỗi liệu trình kéo dài trong 15 ngày và có thể lặp lại liệu trình cho đến khi sỏi tan hoàn toàn.

Chữa chứng vàng da do suy giảm chức năng gan

Lấy dược liệu hàm ếch, ké hoa vàng và vảy rồng mỗi loại dược liệu 30g, đem sắc uống hàng ngày cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm.

Chữa chảy máu cam do nhiệt

Lấy 15g cây hàm ếch và 15g rễ đỗ quyên, đem tất cả dược liệu sắc với 700ml nước đến khi nước cạn còn 250ml thì ngưng, chia làm 2 lần uống trong ngày, uống liên tục trong 10 ngày, nếu bệnh chưa hết có thể lặp lại liệu trình nếu cần thiết.

Chữa mụn nhọt chưa vỡ mủ

Lấy một nắm lá hàm ếch tươi đem rửa sạch rồi giã nhuyễn, đắp lên vùng da cần điều trị rồi bang lại, mỗi ngày thực hiện 3 lần, áp dụng liên tục trong 3 ngày và mỗi lần kéo dài 2 tiếng.

Chữa khí hư bạch đới

Lấy 60g cây hàm ếch, 70g thịt lợn nạc băm nhỏ, đem hai dược liệu nấu thành canh, nên dùng khi còn nóng, ăn mỗi ngày 1 lần và áp dụng trong 10 lần.