Ắt hẳn mọi người đều biết cây húng quế là một loại gia vị vô cùng quen thuộc trong các bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên, cây húng quế còn có tác dụng chữa bệnh hiệu quả giải cảm, hỗ trợ tiêu hoá, đầy bụng, đau dạ dày, viêm ruột,… Vậy húng quế là loại cây gì? Cây rau húng quế có tác dụng gì? Rau húng quế chữa bệnh gì? Để biết chi tiết hơn về tác dụng của cây húng quế, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.
Húng quế là loại cây gì?
Cây húng quế thuộc họ hoa môi Lamiaceae, có tên hoa học là Ocimum basilicum. Bên cạnh đó, cây húng quế còn được gọi với nhiều tên gọi khác nhau như rau quế, lá quế, húng giổi, hương thái, é tía,…
Hình ảnh cây húng quế
Cây húng quế là loại cây thân thảo, mọc thành từng bụi nhỏ, mỗi cây có chiều cao 0.5 – 1.2m, toàn cây có mùi thơm đặc trưng. Thân cây có mấu, thường phình to ở đoạn già, thân cây khi còn non có màu xanh hoặc tím, ít lông tơ, tiết diện vuông có bốn cạnh, hơm lõm. Còn đối với thân cây đã già có màu xám nâu, tiết diện vuống hơi tròn hoặc bốn góc lồi tròn và nhẵn.
Loại lá đơn, mọc đối chéo hình chữ thập, phiến lá hình trứng, đầu lá nhọn, lá dài 3 – 8cm, rộng 2 – 5cm, có màu lục, mặt trên lá đậm hơn mặt dưới. Mép lá có răng cưa cạn ở 2/3 phía trên và có nhiều đốm tuyến, gân lá hình lông chim, nổi rõ ở mặt dưới cuống lá có hình trụ dài 2 – 5cm, màu xanh nhạt và có ít lông ngắn.
Hoa húng quế thường mọc thành cụm ở đầu cành dạng chùm xim. Tổng bao lá bắc thường có màu xanh tím hoặc tím sẫm, lá nhỏ, càng lên gần ngọn càng nhỏ dần. Hoa lưỡng tính, nhỏ, không đều, cánh hoa 5, màu trắng hồng, rìa màu hồng, cuống hoa màu xanh hoặc tím. Các lá đài có màu tím sẫm hoặc xanh lục, không đều, mặt ngoài có nhiều lông trắng có đốm tuyến, còn mặt trong nhạt hơn và lông ít hơn mặt ngoài, dính thành một ống ngắn hình chuông.
Quả màu đen, có hình trứng, dài 1 – 2mm, mỗi bế quả có chứa một hạt, đêirm đặc biệt của hạt là khi vào nước, hạt sẽ được bao quanh bởi chất nhầy màu trắng.
Khu vực phân bố
Theo các nhà khoa học, cây húng quế là loại cây có nguồn gốc từ Trung Quốc và Ấn Độ, tuy nhiên hiện nay cây còn được trồng rất phổ biến ở các nước nhiệt đới, ôn đới của Châu Á. Châu Âu như Ý, Đức, Pháp, Tây Ban Nha, các nước thuộc Liên Xô cũ,… Ở các quốc gia này cây húng quế được trông chủ yếu để dùng lá cất tinh dầu dùng trong y học hoặc trong công nghiệp.
Ở nước ta, trước đây cây rau quế được trồng chủ yếu để lấy lá và ngọn dùng làm gia vị. Sau năm 1975, húng quế được trồng đại trà với quy mô lớn ở một số tỉnh phía Bắc để chiết xuất tinh dầu húng quế phục vụ cho công nghiệp trong nước và xuất khẩu.
Ở miền Nam nước ta, cây húng quế được trồng để làm gia vị, ngoài ra còn được hái ăn để giải nhiệt hay còn gọi là hạt é.
Lá và ngọn hoa đem phơi hay sấy khô dùng làm thuốc hoặc cất lấy tinh dầu của toàn cây.
Cây húng quế là loài cây ưa ánh sáng, có khả năng chịu ẩm và phát triển mạnh mẽ trong mùa mưa với độ ẩm cao. Cây phù hợp với đất thịt, đất phù sa vì độ dinh dưỡng cao. Húng quế thường ra rất nhiều hoa, có thể trồng bằng hạt nhưng để rút ngắn thời gian thu hoạch cây thì người dân thường trồng bằng cách chiết cành, bởi chúng có khả năng hồi phục nhanh sau khi bị cắt ngọn.
Thu hái, chế biến
Cây húng quế được thu hái quanh năm, tuỳ vào nhu cầu sử dụng mà có thể sử dụng các bộ phận khác nhau:
- Làm gia vị, dược liệu chữa bệnh: Sử dụng toàn cây, riêng phần lá và ngọn hoa được dùng phổ biến nhất.
- Để chưng cất tinh dầu, người ta thu hoạch toàn cây đem cất tươi hoặc để héo rồi mới cất.
- Ngoài ra hạt húng quế hay còn được gọi là hạt é dùng làm thức uống giải nhiệt.
Thành phần hoá học
Theo nghiên cứu cho thấy, cây húng quế có chứa 0.4 – 0.8% tinh dầu, tinh dầu húng quế có mùi hương nhẹ nhàng, dễ chịu, có màu vàng nhạt. Thành phần, chất lượng và các chỉ số hoá lý của tinh dầu húng quế sẽ thay đổi tuỳ vào vị trí địa lý, thổ nhưỡng,… Ở Việt Nam, tinh dầu húng quế có chứa đến 80 – 90% methylchavicol
Tác dụng dược lý – Rau húng quế có tác dụng gì?
Trong đông y rau húng quế có tác dụng gì?
Theo đông y, húng quế có mùi thơm dịu, vị cay, tính ấm nên được quy vào 2 kinh tâm và phế. Húng quế có tác dụng chữa ho, viêm họng, khàn tiếng, cảm cúm, đau đầu, đau nhức răng, lo lắng, bồn chồn, rối loạn tiêu hoá, dị ứng mẩn ngứa, thông đường hô hấp,…
Hạt húng quế được sử dụng có tác dụng lợi tiểu, nhuận tràng, ra mồ hôi.
Hoa có tác dụng hỗ trợ thần kinh, tiêu tiểu thông lợi,…
Trong y học hiện đại rau húng quế có tác dụng gì?
- Tiêu đờm, giảm ho, điều hòa miễn dịch, đáp ứng tốt các triệu chứng của bệnh đường hô hấp như cảm, ho, viêm phế quản,…
- Các hợp chất như cineole, camphene, eugenol có nhiều trong tinh dầu húng quế giúp giảm tình trạng sung huyết.
- Đặc tính kháng nấm và kháng khuẩn giúp hạn chế nhiễm trùng do vi khuẩn liên quan đến các bệnh về đường hô hấp.
- Giảm lượng axit uric trong máu, giải độc thận, lợi tiểu.
- Một nghiên cứu được thực hiện ở Ấn Độ ghi nhận rằng húng quế giúp cortisol duy trì mức độ bình thường – Hormone gây căng thẳng trong cơ thể. Loại thảo dược này làm dịu các dây thần kinh và điều hòa lưu thông máu đồng thời chống lại các gốc tự do, một tác nhân gây stress rất phổ biến.
- Hàm lượng chất chống oxy hóa phong phú trong dược liệu được cho là giúp ngăn ngừa sự phát triển của ung thư vú và ung thư miệng, các hợp chất trong thảo dược tấn công các mạch máu nuôi sống khối u.
Những bài thuốc chữa bệnh từ húng quế
Chữa ho ở trẻ sơ sinh – Rau húng quế có tác dụng gì?
Lấy 1 bó húng quế chỉ lấy lá non và hoa, 2 quả khế cùng với 50g đường phèn. Đem khế vắt lấy nước, húng quế giã nát vắt lấy nước cốt, trộn đều hai loại nước với nhau rồi thêm đường phèn vào hấp cách thuỷ. Khi nước cô cạn lại thif gạn nước ra bình thuỷ tinh bảo quản sử dụng dần, mỗi ngày sử dụng 3 lần, mỗi lần dùng thì lấy một muống nhỏ chấm ít nước thuốc lên miệng để trẻ tự mút.
Chữa ho có đờm, ho khan ở người lớn
Lấy 4 lá húng quế, 2 nhánh đinh hương, 4 quả hồ tiêu cùng với một củ hành cắt nhỏ. Đem các vị thuốc sắc cùng với 200ml nước, đun trên lửa nhỏ, đến khi nước cạn còn 100ml thì ngưng, mỗi ngày uống 3 lần, tuy nhiên chỉ nên nhấp từng ngụm nhỏ.
Chữa dị ứng, mẫn ngứa – Rau húng quế có tác dụng gì?
Lấy 20g lá húng quế khô cùng với 1 nắm lá khế lớn, đem lá húng quế sắc lấy nước uống còn lá khế thì dùng nấu tắm.
Hoặc lấy 20 – 30g lá húng quế cùng với 3 – 6g hạt húng quế, đem hạt ngâm trong nước, lá giã nát vắt lấy nước pha với phần nước có ngâm hạt và pha thêm chút đường cho dễ uống, tận dụng phần bã xoa lên vùng da bị bệnh.
Lưu ý khi sử dụng rau húng quế
- Nếu ăn quá nhiều húng quế có thể dẫn đến quá liều eugenol, điều này dẫn đến cơ thể bị ngộ độc kèm với các triệu chứng như khó thở, ho, nước tiểu lẫn máu,…
- Tinh dầu húng quế khi uống với liều lượng cao thường gây ra các phản ứng gây co thắt tử cung ở phụ nữ mang thai, gây hạ đường huyết hoặc làm loãng máu.
Mình cần tư vấn