Cây mặt quỷ chữa bệnh gì? Những bài thuốc chữa bệnh từ cây mặt quỷ

Cây mặt quỷ hay còn được gọi là nhàu tán mọc chủ yếu ở những khu rừng thưa hoặc những đồi có cây bụi ở nhiều tỉnh của nước ta. Trong dân gian, cây mặt quỷ có nhiều tác dụng làm thuốc chữa mụn nhọt, mẩn ngứa, dị ứng, các vết cắn và nhiều bệnh khác. Vậy cây mặt quỷ là cây gì? Cây mặt quỷ chữa bệnh gì? Cây mặt quỷ có tác dụng gì? Lá mặt quỷ có tác dụng gì? Để biết rõ hơn về tác dụng cây mặt quỷ, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Cây mặt quỷ là cây gì?

Cây mặt quỷ thuộc họ cà phê Rubiaceae, có tên khoa học là Morinda umbellata L. Ngoài ra, cây mặt quỷ còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây nhàu tán, nhàu lông, dây đất, cây gạch,…

Hình ảnh cây mặt quỷ

Cây mặt quỷ là loại cây thân leo, mọc tỏa với chiều dài lên tới khoảng 10m. Các lá hình trái xoan hoặc hình trứng rộng hoặc hình dải ngọn giáo, tù nhọn hoặc có đuôi và nhọn mũi ở đầu, hẹp ở gốc, lá dài 2 – 12.5cm và rộng 4cm. Lá nhẵn hoặc có lông ở mặt dưới, trên mỗi lá thường có thêm 4-6 cặp gân phụ, cuống lá dài 1cm, lá kèm hình tam giác cao 2 – 5cm.

Hoa xếp thành hình đầu hoặc thành hình tán mọc ở ngọn, hoa có màu trắng với đường kính khoảng 6 mm. Tràng hoa có ống có lông ở vùng cổ, thùy 4 thon và cây thường không ra hoa theo mùa mà có thể ra hoa quanh năm.

Quả hạch dính liền dính thành hình đầu nhiều mặt, màu cam đỏ, gần như có hình cầu dẹp và rộng khoảng 8-10mm. Bề mặt quả sần sùi, mỗi hoa để lại trên quả một vết tròn làm cho quả có hình thù kỳ quái, chính vì vậy mà cây có tên là cây mặt quỷ. Nhân dày 2 mm, cao 4 mm, mỗi nhân có chứa 1 hạt.

Khu vực phân bố

Cây mặt quỷ được xuất hiện ở các nước nhiệt đới như Trung Quốc, Nhật Bản và một số nước châu Mỹ.

Ở nước ta, cây được tìm thấy nhiều ở những khu rừng thưa và những đồi cây bụi ở nhiều tỉnh như Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Ninh Bình, Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An,…

Thu hái, chế biến – Cây mặt quỷ chữa bệnh gì?

Người ta thường sử dụng lá và rễ cây mặt quỷ là chủ yếu để làm thuốc chữa bệnh.

Phần lá và thân được thu hoạch quanh năm, tuy nhiên lá cây mặt quỷ có thể dùng tươi giã nát và đắp ngoài da.

Rễ cây mặt quỷ được thu hái vào mùa thu hoặc mùa xuân, dược liệu sau khi thu hoạch về đem rửa sạch, loại bỏ rễ con, ngâm cùng với nước ấm, cắt thành từng đoạn ngắn rồi đem phơi khô.

Dược liệu thường không chế biến gì khác nhưng tùy vào tình trạng bệnh mà có thể sao hơi vàng hoặc tẩm rượu sao.

Tác dụng dược lý – Cây mặt quỷ chữa bệnh gì?

Trong đông y cây mặt quỷ có tác dụng gì?

Theo đông y, vị thuốc cây mặt quỷ có vị cay, ngọt, tính ấm. Dược liệu cây mặt quỷ có tác dụng chữa đau nhức, nhức xương, đau lưng, viêm gan cấp tính, sốt, ho, đau họng, mụn nhọt, tẩy giun sán, phong tê thấp, kiết lỵ, mụn nhọt, các bệnh ngoài da,…

Trong y học hiện đại cây mặt quỷ có tác dụng gì?

• Dịch chiết lá cây mặt quỷ có hoạt tính kháng khuẩn chống lại các vi khuẩn như E. coli, S. aureus, Bacillus megaterium, M. luteus, K. pneumonia, B. subtilis, S. flexneri, P. aeruginosa, S. typhi.
• Một nghiên cứu đánh giá tác dụng ổn định tế bào mast và chống phản vệ của các chiết xuất dung môi khác nhau của lá cây mặt quỷ. Các chất chiết xuất từ lá mặt quỷ có methanol, n-hexan và chloroform cho thấy khả năng chống lại sự thoái hóa của các tế bào mast trong phúc mạc.
• Các nghiên cứu sốc phản vệ trên chân động vật sau khi điều trị bằng chiết xuất n-hexan và etanolic của lá cây mặt quỷ cho thấy giảm phù nề đáng kể do giảm nồng độ albumin. Các hợp chất flavonoid và phenolic trong lá dược liệu góp phần làm suy giảm tế bào mast do kháng nguyên gây ra và chống phản vệ.
• Tại Mỹ, rễ của cây nhàu tán được sử dụng làm thuốc tẩy mạnh.
• Phần lá sử dụng kết hợp với một số loại dược liệu được dùng làm thuốc sắc chữa kiết lỵ, ăn không tiêu, tiêu chảy, bệnh lậu, giang mai.
• Ở Ấn Độ, vùng Tây Ghats của bang Kerala sử dụng cây mặt quỷ để điều trị cao huyết áp, bệnh tiểu đường, đau nhức cơ hoặc sử dụng lá cây mặt quỷ kết hợp với các vị thuốc khác để điều trị rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, quả của cây mặt quỷ cũng được dùng để nấu món cà ri Ấn Độ, còn thân cây thì được dùng làm dây thừng thô ở Sri Lanka.
• Ở Indonesia, người dân dùng chữa đau bụng, tiêu chảy, bệnh tê phù, bệnh tiểu đường, đau gan, đau ngực, ho, lao phổi, bệnh về cơ quan tiết niệu, chữa các vết cắn và các vết thương khác.
• Ở Trung Quốc, theo Hải Nam thực vật chí dùng cả cây bỏ rễ chữa sốt, ho, đau dạ dày, viêm gan cấp, cầm máu, đau lưng, tê thấp, ngoại thương chảy máu với liều dùng 10 – 15g dạng sắc.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây mặt quỷ

Chữa đau nhức xương khớp

Lấy 10g cây mặt quỷ 10g rễ cỏ xước, 10g vỏ xà cừ cùng với 10g chổi xể đồng, đem tất cả các dược liệu rửa sạch, sắc lấy nước uống.

Lấy 10g cây mặt quỷ, 10g vỏ xà cừ cùng với 15g rễ cây đinh lăng, đem các vị thuốc này sắc cùng với 600ml nước, sắc trên lửa nhỏ đến khi nước cạn còn 200ml thì ngưng, chia làm 2 lần uống trong ngày, uống sau bữa trưa và bữa tối.

Hoặc lấy 12 – 20g cây mặt quỷ, sắc lấy nước uống thay trà.

Chữa mẩn ngứa – Cây mặt quỷ chữa bệnh gì?

Lấy một nắm lá mặt quỷ tươi đem rửa sạch rồi giã nát, rồi xoa nhẹ lên vùng da bị mẩn ngứa và có thể sử dụng kết hợp với nước sắc thân rễ cây mặt quỷ, mỗi ngày uống 10 – 15g.

Chữa lỵ, giun sán – Cây mặt quỷ chữa bệnh gì?

Lất 10 – 16g vỏ rễ cây mặt quỷ đem rửa sạch nấu với 1 thăng nước, đến khi nước cạn còn 300ml thì ngưng, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Chữa đau lưng, đau khớp

Lấy 12 – 20g dược liệu khô, rửa sạch để ráo, rồi sắc với 1 lít nước cho đến khi nước cạn còn 400ml thì ngưng, chia làm 2 lần uống hết trong ngày.