Cây mè đất chữa bệnh gì? Cây mè đất chữa viêm xoang

Cây mè đất là loại cây mọc hoang ở nhiều tỉnh thành khắp nước ta, chủ yếu là ở những nương rẫy hoặc sườn núi. Ngoài ra, dân gian đã sử dụng cây mè đất khá nhiều trong việc bào chế thuốc chữa ho, viêm họng, đau nhức răng, viêm lợi,đau dạ dày, lở loét ngoài da và nhiều bệnh khác. Vậy cây mè đất là cây gì? Cây mè đất chữa bệnh gì? Cây mè đất có tác dụng gì? Để biết rõ hơn về tác dụng của cây mè đất, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Cây mè đất là cây gì?

Cây mè đất thuộc họ hoa môi Lamiaceae, có tên khoa học là Leucas aspera. Cây mè đất còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây tổ ông, húng cay đất, mè đất nhám, man mác trắng, phong sào thảo, bạch thiệt,…

Hình cây mè đất

Cây mè đất là cây thân thảo, sống hàng năm, hóa gỗ ở gốc, cây cao khoảng 20-40cm có hình dáng tựa giống cây vừng. Thân cây vuông, mọc thẳng đứng, thường chia thành nhiều nhánh cũng hình vuông và có nhiều lông.

Lá mọc đối hoặc không đối, phiến lá hình mũi mác dài khoảng 2 – 5cm và gần như không có cuống. Mép khía răng cưa, gốc lá thuôn, đầu lá nhọn, hai mặt lá đều có lông.

Hoa mọc thành chùm ở ngọn thân hoặc đầu cành, cụm hoa hình cầu, đường kính khoảng 1,5-2cm, có nhiều hoa màu trắng. Các lá bắc dài bằng hoặc dài hơn đài hoa, đài hoa hình ống gồm nhiều răng. Tràng có ống thẳng, bên trong có một vòng lông, chia hai môi, môi trên có lông, môi dưới dài hơn, chia 3 thùy và 4 nhị. Quả bế, nhẵn, hình bầu dục, có cạnh màu nâu.

Khu vực phân bố

Trên thế giới, cây mè đất phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới và vùng cận nhiệt đới Châu Á, xuất hiện ở một số nước như phía Nam Trung Quốc, Ấn Độ, Tây Á, châu Á, Đông Nam Á.

Ở nước ta, cây mè đất phân bố hầu hết ở các tỉnh miền núi và trung du, nhất là miền Bắc, ít thấy ở khu vực đồng bằng. Đây là loài cây ưa sáng, mọc nhanh, thường sống thành quần thể ở các nương rẫy, đồi hoặc rừng. Phần thân cây phân nhánh rất khỏe theo kiểu lưỡng phân, hầu như nhánh nào cũng có hoa mọc ở đầu cành. Khoảng tháng 3 – 4 hàng năm, quả khi đã già sẽ tự mở để hạt rơi xuống và mọc thành cây con, cây mọc trải dài khắp các tỉnh thành, đặc biệt là vùng núi.

Thu hái, chế biến

Người ta thường sử dụng toàn bộ các bộ phận của cây mè đất gồm thân, lá và rễ được dùng làm thuốc chữa bệnh.

Thời điểm thích hợp để thu hoạch cây mè đất là vào khoảng tháng 8 – 11 hàng năm. Cây mè đất sau khi được thu hoạch về rửa sạch nhiều lần với nước để loại bỏ tạp chất và bụi bẩn. Tiếp đó cắt thành từng đoạn nhỏ là có thể sử dụng, nếu dùng ở dạng khô thì đem dược liệu phơi nắng 1 – 2 ngày nắng để dược liệu héo dần và cuối cùng là bảo quản dược liệu trong túi kín để dành dùng dần.

Dược liệu được bảo quản ở nơi khô ráo, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, đối với những phần dược liệu khô cần bảo trong túi kín và đậy kín sau mỗi lần sử dụng.

Tác dụng dược lý – Cây mè đất chữa bệnh gì?

Trong đông y cây mè đất chữa bệnh gì?

Theo đông y, vị thuốc cây mè đất có vị đắng, cay, có mùi thơm và có tính ấm. Dược liệu cây mè đất có tác dụng chữa ho, viêm họng, viêm phế quản mạn, viêm dạ dày, viêm lợi, nhức răng, ghẻ, ngứa, tụ máu, bầm tím do té ngã, tan máu bầm, nhức đầu, chóng mặt,…

• Ở Ấn Độ, người ta thường dùng dịch lá làm thuốc trị ghẻ, bệnh ngoài da, cảm mạo, đau đầu, phần lá và hoa của cây mè đất chữa bệnh vàng da.
• Cây mè đất cũng được người dân Indonesia dùng để chữa bệnh ngoài da.
• Ở nước ta, cây mè đất được người dân dùng làm thuốc chữa rắn cắn, bệnh đau mắt, sa dạ dày cho người và gia súc.
• Ở Malaysia, lá cây mè đất được dùng làm thuốc an thần, tẩy giun sán và làm lành vết thương.
• Ở Thái Lan, phần hoa, lá và rễ được dùng để cai sữa bằng cách giã nát rồi đắp lên đầu vú, hơn nữa thuốc đắp có thể cầm máu và giúp nhanh lành vết thương.

Trong y học hiện đại cây mè đất có tác dụng gì?

• Các nhà khoa học Malaysia đã nghiên cứu và chỉ ra rằng chiết xuất từ rễ cây mè đất có hoạt tính chống oxy hóa và kháng khuẩn mạnh.
• Chiết xuất từ các bộ phận khác nhau của cây mè đất có tác dụng chống viêm và giảm đau đáng kể.
• Các nhà nghiên cứu Ấn Độ đã tiến hành thử nghiệm trên những con chuột bị bệnh gan và phát hiện ra rằng chiết xuất từ thảo dược này có tác dụng bảo vệ tế bào gan.
• Chiết xuất etanolic từ cây mè đất có khả năng ức chế thần kinh trung ương.
• Chiết xuất methanol từ lá cây mè đất có khả năng ức chế tối đa đối với nấm Penicillium, đồng thời ức chế tối thiểu đối với nấm Candida.
• Toàn cây mè đất có công dụng đối với nhiễm giun kim ở người lớn rất hiệu quả.
• Ngoài ra, cây mè đất được cho là có khả năng làm giảm lượng đường trong máu, do đó mang lại hy vọng điều trị bệnh tiểu đường.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây mè đất

Chữa ho gà ở trẻ nhỏ – Cây mè đất chữa bệnh gì?

Lấy 30g cây mè đất đã sao vàng cùng với 20g kim ngân, đem các dược liệu cắt nhỏ, rồi sắc với 400ml nước, đến khi nước cạn còn 100ml thì ngưng, chia làm nhiều lần uống trong.

Hoặc lấy 30g cây mè đất đã sao vàng hạ thổ cùng với 20g hoa cây guốc nước mặn đã sao vàng, 16g đọt cây dâu và 12 đọt non cây chanh. Đem các dược liệu sắc lấy nước đặc hoặc có thể cho thêm ít đường cho dễ uống. Trẻ em từ 1 – 3 tuổi uống 1 lần 1 muỗng cà phê, trẻ từ 4 – 6 tuổi 1 lần uống 1.5 muỗng cà phê, trẻ từ 7 – 9 tuổi uống 2 muỗng cà phê, trẻ > 10 tuổi uống 1 lần uống 2.5 muỗng cà phê, tần suất uống 2 lần mỗi ngày và kiêng ăn tanh.

Hoặc lấy 12g mè đất, 8g cam thảo đất, 8g hẹ, 8g rễ vỏ chanh và 2 cái trứng gà đã ấp sao giấm. Đem tất cả dược liệu giã nhỏ, rồi sắc thành nước đặc, có thể thêm đường cho dễ uống. Trẻ em từ 1 – 3 tuổi uống 1 lần 1 muỗng cà phê, trẻ từ 4 – 5 tuổi 1 lần uống 4 muỗng cà phê, trẻ > 6 tuổi uống 1 lần uống 5 – 6 muỗng cà phê, tần suất uống 3 lần mỗi ngày.

Cây mè đất chữa viêm xoang, viêm họng

Lấy 20g cây mè đất, 20g lá bồ công anh, 16g cam thảo và 10g lá xạ can. Đem các dược liệu rửa sạch, sắc đến khi nước cô đặc lại còn một nửa thì ngưng, chia làm 2 phần nhỏ uống hết trong ngày và nên uống khi thuốc còn ấm.

Chữa khí hư, bạch đới

Lấy 20g cây mè đất, 20g rễ củ gai, 20g rễ cỏ xước và 16g rễ cây bấn. đem các dược liệu rửa sạch rồi sắc cùng với 1 lít nước, đun trên lửa nhỏ đến khi nước cạn còn 300ml thì ngưng, chia làm 3 lần uống hết trong ngày.

Chữa ghẻ, viêm da cơ địa

Lấy 100g mè đất dạng tươi hoặc khô đều được, đem dược liệu rửa sạch rồi đem nấu lấy nước tắm, áp dụng mỗi ngày 1 lần để tình trạng bệnh được cải thiện nhanh chóng. Hoặc bệnh nhân có thể lấy nước cốt cây mè đất bôi trực tiếp lên vùng da bị bệnh.

Chữa viêm lợi, đau nhức răng – Cây mè đất chữa bệnh gì?

Lấy cây mè đất tươi rửa sạch nhiều lần hoặc tốt nhất là nên ngâm trong nước muối loãng. Tiếp đó đem dược liệu giã nát, vo tròn rồi đắp vào vị trí đau, thực hiện mỗi ngày 1 – 2 lần để tình trạng bệnh được cải thiện nhanh chóng. Ngoài ra, bệnh nhân có thể sử dụng cây mè đất khô nấu lấy nước súc miệng.

Chữa viêm loét dạ dày lâu năm không lành

Lấy cây mè đất, vỏ cây mù u và vỏ cây vú sữa với liều lượng bằng nhau. Đem các dược liệu sao vàng, khử thổ, rồi đem sắc với lượng nước vừa phải, sau đó chia nước sắc làm 2 lần uống hết trong ngày, nên uống khi thuốc còn nóng, nếu thuốc nguội thì hâm nóng lại sử dụng.