cây vòi voi trị bệnh gì?

Từ xa xưa, con người đã biết sử dụng dược liệu từ thiên nhiên để chữa bệnh và có rất nhiều cây dược liệu mọc hoang được đánh giá có công dụng chữa bệnh rất cao và cây vòi voi cũng là một trong số các loại dược liệu đó. Cây vòi voi là là loại cỏ mọc hoang ở khắp nơi trông nước ta, chúng được sử dụng chữa các bệnh về da, các bệnh liên quan đến xương khớp, viêm họng, nghẹt mũi, mụn nhọt,…Tuy nhiên, cây vòi voi có tác dụng gì? Cây vòi voi trị bệnh gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu tất tần tật về công dụng của cây vòi voi nhé.

Cây vòi voi là cây gì?

Cây vòi voi thuộc họ Vòi voi – Boraginaceae với tên khoa học là Heliotropium indicum L. Cây vòi voi còn được gọi với nhiều tên gọi khác như dền voi, cẩu vĩ trùng, đại vĩ đao, nam độc hoạt,…

Cây vòi voi được đặt tên theo hình dạng của nó vì dò hoa của cây mọc giống như vòi con voi nên được gọi là cây vòi voi.

Cây vòi voi là loại cây thân thảo, cao khoảng 25-40 cm. Thân cây cứng, khỏe, phân nhiều cành, toàn cây có lông xù xì và khi thân trở nên già nhẵn và không có lông.

Lá hình bầu dục hoặc hình trái xoan, mọc đối nhau. Đỉnh hơi nhọn, gốc thuôn dài theo cuống. Hai mặt lá đều có lông, mép lá có răng cưa thưa hoặc hơi lượn sóng.

Hoa của cây vòi voi mọc so le nhau, hoa có màu trắng hoặc màu tím nhạt mọc từ nách lá hoặc ngọn cành. Hoa mọc đều thành hai dãy khoảng 8-11 cm, tạo thành từng chùm hoa xi bọ cạp, và không có cuống hoa.

Quả gồm 4 quả hạch, có hình tháp, dính vào nhau và khi chín thì tách ra.

Khu vực phân bố, thu hái

Cỏ voi voi có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ và đến ngày nay cây thường mọc hoang ở các nước nhiệt đới, được trồng phổ biến ở các nước Đông Nam Á như Indonesia, Việt Nam, Philippines,…

Ở nước ta, cây vòi voi mọc ở hầu hết các tỉnh trừ vùng núi cao. Đây là loại cây ưa sáng, thường mọc ở đất ẩm, nương rẫy,trong vườn, đất bỏ hoang,… ven đường đi.

Cây mọc từ hạt phát triển vào mùa hè vào khoảng tháng 4 đến tháng 5. Cây cho nhiều hoa quả và tàn vào giữa mùa thu.

Cỏ vòi voi được người dân thu hái quanh năm, nhưng để dược liệu chứa nhiều chất dinh dưỡng nhất và cho ra sản phẩm chất lượng cao nhất thì thường sẽ được thu hái vào mùa hè và mùa thu. Thông thường, toàn bộ cây vòi voi được sử dụng ở dạng tươi hoặc khô.

Tác dụng dược lý – Cây vòi voi trị bệnh gì?

Trong y học cổ truyền cây vòi voi trị bệnh gì?

Trong y học cổ truyền, cây vòi voi có vị hơi đắng, the, có tính mát nên được quy vào 3 kinh đại tràng, tỳ và thận.

Tất cả bộ phận của cây vòi voi đều được dùng làm thuốc chữa bệnh có tác dụng, lọi tiểu, thanh nhiệt, giải độc, giảm viêm, tiêu thũng, giảm đau, giảm sưng.

Ngoài tác dụng chữa viêm da cơ địa, mẩn ngứa, mụn nhọt, phong thấp, viêm tấy,… Dược liệu vòi voi còn xuất hiện trong nhiều bài thuốc dân gian chữa viêm xoang mãn tính.

Khi được sử dụng độc vị hoặc kết hợp với các loại dược liệu khác, dược liệu vòi voi có có thể nhanh chóng làm giảm các triệu chứng khó chịu của viêm xoang như nghẹt mũi, sổ mũi, đau nhức vùng xoang bị viêm như giữa hai lông mày, giữa 2 mắt, má hoặc gáy,…

Ngoài ra, người ta còn biết cây vòi voi có tác dụng giảm đau, chữa viêm họng do bạch hầu, điều trị viêm tinh hoàn,…

Phương pháp điều trị viêm xoang bằng cây vòi voi cũng được nhiều người biết đến ở Bờ Biển Ngà. Ở nơi đây, người dân thường sử dụng bột lá vòi voi khô như một loại thuốc thông mũi giúp điều trị cảm lạnh và viêm xoang.

Trong y học hiện đại cây vòi voi trị bệnh gì?

Nhiều tài liệu nghiên cứu cho thấy, thành phần alcaloid pyrolizidin trong cây vòi voi có khả năng chống ung thư rất tốt.

Ngoài ra, trong dược liệu còn có một số chất khác như indixin N-oxyd và indixin, những chất này có tác dụng ức chế các khối u trong cơ thể.

Theo tìm hiểu, một số loại cây thuộc họ vòi voi có chứa ancaloit có nhân pyrolizidin, đây là chất độc ảnh hưởng đến gan, làm tăng nguy cơ ung thư. Vì vậy, việc sử dụng dược liệu vòi voi để chữa bệnh cần phải cân nhắc và tìm hiểu kỹ lưỡng.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây vòi voi

Chữa viêm da cơ địa

Để chữa bệnh viêm da cơ địa ta có thể áp dụng các cách sau:

Chườm thuốc

Lấy thân và lá cây vòi voi đem về, rửa sạch, cắt thành từng khúc nhỏ, ngâm nước muối loãng 15 phút. Tiếp theo, vớt dược liệu ra để ráo nước rồi đem sao nóng với rượu hoặc giấm cho đến khi chuyển sang màu vàng. Sau đó bọc vào túi vải sạch, chườm lên vùng da cần điều trị. Khi thuốc nguội bớt thì cho vào sao lại và tiếp tục chườm. Mỗi ngày thực hiện 2 lần và kiên trì áp dụng trong 3 tuần.

Đắp thuốc

Lấy 1 nắm thân và lá cây vòi voi rửa sạch, ngâm nước muối loãng khoảng 15 phút rồi vớt ra, để ráo rồi đem giã nát. Rửa sạch vùng da bệnh rồi đắp trực tiếp dược liệu lên vùng da bị tổn thương trong 30 phút rồi rửa sạch bằng nước ấm. Kiên trì thực hiện ngày 1 lần, áp dụng liên tục trong vòng 2-3 tuần, tình trạng bệnh viêm da cơ địa sẽ thuyên giảm rõ rệt.

Cây vòi voi ngâm rượu

Lấy thân và rễ cây, rửa sạch, thái nhỏ rồi để ráo nước. Cho cây vòi voi vào bình rồi đổ rượu vào, đậy nắp lại. Ngâm đến khi rượu ngả sang màu vàng là có thể lấy ra sử dụng. Lấy rượu vòi voi bôi lên vùng da bệnh ngày 2 lần và thực hiện liên tục như vậy trong khoảng 2-3 tuần.

Chữa viêm mủ màng phổi, viêm phổi

Lấy 60g vòi voi đem rửa sạch rồi sắc với nước, chắt lấy nước uống, khi uống pha thêm một ít mật ong vào.

Hoặc lấy 60 – 120g vòi voi, đem rửa sạch, giã nhuyễn, vắt lấy nước và uống cùng với mật ong.

Chữa viêm xoang

Cây vòi voi có thể dùng riêng hoặc dùng kết hợp với các dược liệu hoa ngũ sắc để chữa viêm xoang. Y học cổ truyền cho rằng cây có tính mát, có khả năng thanh nhiệt, tiêu sưng, cầm máu. Một số nghiên cứu của Tây y đã chỉ ra rằng trong thành phần của cây ngũ sắc có các hoạt chất geratocromen, caryophyllen, cadinen, demetoxygeratocromen và một số hoạt chất kháng viêm có tác dụng giảm đau, chống viêm, giảm sưng, phù nề.

Vì vậy, phương pháp điều trị kết hợp cây vòi voi và hoa ngũ sắc có tác dụng sát trùng, giúp thông thoáng khoang mũi, hô hấp dễ dàng.

Khi đó ta lấy 10 cây vòi voi, 5 – 6 nhánh ngũ sắc tươi và nước uối sinh lý.

Lấy dược liệu rửa sạch, ngâm nước muối loãng khoảng 5 – 10 phút để loại bỏ bụi bẩn, ký sinh trùng, tạp chất rồi vớt ra để ráo. Đem dược liệu giã nhuyễn với một ít muối tinh, vắt lấy nước cốt tạo thành hỗn hợp của hai loại dược liệu này rồi cho vào một bình xịt.

Xịt dung dịch vào hai bên cánh mũi, mỗi lần 1-2 giọt, thực hiện nhiều lần trong ngày và sử dụng liên tục trong 7-10 ngày các triệu chứng sẽ được cải thiện.

Chú ý

Tất cả các dụng cụ đựng, pha chế hỗn hợp dược liệu cần rửa thật sạch để tránh nhiễm trùng, theo thời gian tình trạng bệnh sẽ không thuyên giảm.

Trước khi nhỏ mũi, bạn cần làm sạch khoang mũi bằng nước muối sinh lý 0,9% nồng độ để loại bỏ vi khuẩn, chất nhầy và giúp mũi thông thoáng

Nên ngửa đầu ra sau khi nhỏ thuốc để thuốc không bị chảy ngược và thấm nhanh hơn.

Chữa á sừng – Cây vòi voi trị bệnh gì?

Đắp thuốc

Lấy một nắm thân và lá vòi voi rửa sạch, giã nhuyễn với một ít muối rồi đắp hỗn hợp lên vùng bị bệnh. Băng cố định qua đêm rồi rửa sạch bằng nước ấm vào sáng hôm sau, thực hiện liên tục cho đến khi hết dấu hiệu á sừng.

Chườm thuốc – Cây vòi voi trị bệnh gì?

Phương pháp điều trị tương tự như chữa viêm da cơ địa.

Cây vòi voi ngâm rượu

Lấy cả cây vòi voi cắt thành từng khúc nhỏ, rửa sạch, cho vào bình rồi đổ rượu trắng vào ngâm khoảng 10 ngày. Lấy rượu vòi voi bôi lên vùng da bị á sừng mỗi ngày 1 lần, kiên trì sử dụng sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.

Chữa đau nhức xương khớp

Lấy cây vòi voi ngâm rượu 1 tháng rồi lấy rượu đắp lên chỗ đau rất hiệu quả. Nếu đã làm mủ rồi thì rượu vòi voi không có tác dụng làm tan mủ, nhưng nó giúp không làm cho mủ lan ra rộng hơn.

Chữa phong thấp, viêm gân do chấn thương

Lấy 500g cây vòi voi tươi cắt thành từng khúc nhỏ. Sau đó đem giã nát rồi đem sao với giấm, bộc thuốc vào miếng vải sạch rồi buộc vào chỗ đau.

Những lưu ý khi dùng cây vòi voi

• Một số loài thuộc họ vòi voi heliotrope H. lariocarpum Fish et Mey có chứa alkaloid với nhân pyrolizidinn. Đây là một chất gây độc gây hại cho gan có thể ức chế và hủy diệt tế bào gan, gây ra các triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, tăng nguy cơ ung thư, xuất huyết,… Điểm đặc biệt là độc tính này âm ỉ, kéo dài và khó phát hiện. Vì vậy, Tổ chức Y tế Thế giới vừa đưa ra cảnh báo không sử dụng hoặc đặc biệt cẩn thận khi dùng, dù chỉ là dùng ngoài da trong trường hợp viêm tấy áp xe, đinh nhọt chưa có mủ, sưng khớp,…
• Không tự sử dụng khi chưa hỏi ý kiến chuyên gia. Bất kỳ việc sử dụng tự ý các bài thuốc từ cây vòi voi khi chưa được sự cho phép đều có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.
• Không dùng cây vòi voi được cho phụ nữ có thai và trẻ em.
• Người già yếu, thể trạng yếu, tiêu chảy mãn tính, tỳ vị hư nhược nên hạn chế dùng.