Sorbitol là thuốc gì? Công dụng, liều dùng và chống chỉ định khi sử dụng

Sorbitol được xem là một loại chất phụ gia khá phổ biến thuộc nhóm phụ gia dùng tạo vị ngọt và được phép sử dụng trong thực phẩm theo tiêu chuẩn của Việt Nam. Không nhưng vậy, chúng còn có tác dụng giữ độ ẩm và tạo độ bóng cho thực phẩm. Ngoài ra trong công nghiệp, Sorbitol được điều chế bằng cách hydro hóa glucose với niken dưới tác dụng của nhiệt độ cao và áp suất cao, có thể hiểu là quá trình hydro hóa đường glucose với xúc tác niken để tạo ra sorbitol. Vậy thuốc Sorbitol là thuốc gì? Sorbitol là tá dược gì? Sorbitol uống như thế nào? Để hiểu rõ hơn về công dụng của Sorbitol, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết dưới đây.

Thuốc Sorbitol là thuốc gì?

Sorbitol là thuốc gì?

Ngoài tên gọi Sorbitol thì chúng có nhiều tên gọi khác như chất phụ gia tạo ngọt, đường đơn Sorbitol, Glucitol, Sorbite,… Với công thức hóa học là C6H14O6 , là một loại carbohydrate và nó cũng thuộc một loại rượu đường với tên gọi là polyols. Chất Sorbitol có trọng lượng phân tử là 182.17 đvC, có nhiệt độ nóng chảy là 110 độ C và mật độ phân tử 1,489.

Tính chất của Sorbitol

Sorbitol là một loại hóa chất dạng lỏng hoặc dạng bột có màu trắng, có vị ngọt nhẹ, không mùi, độ ổn định cao, tan hoàn toàn trong nước và rượu nhưng Sorbitol không tan trong dung môi hữu cơ.
Trong tự nhiên, chất này thường được tách chiết trong nhiều loại rau và trái cây, như quả sung, táo, mơ, chà là, quả mọng, mận, đào, ngô, bí ngô, lê, quả dâu rừng,…
Có khả năng tạo phức với kim loại nặng giúp cải thiện việc bảo quản các sản phẩm béo.

Thuốc sorbitol có khả năng tan hoàn toàn trong nước nên thường được bào chế dưới dạng bột pha uống. Điểm đặc biệt của công thức thuốc sorbitol là không có bất kỳ thành phần tá dược nào, vì chính bản thân sorbitol là một chất khử và có tác dụng chống oxy hóa tránh các chất độc hại ra môi trường bên ngoài.

Ngoài ra, nó còn đóng vai trò là chất giữ ẩm, chất ổn định,… Với những đặc tính trên, sorbitol không cần thêm bất kỳ tá dược nào trong quá trình bào chế mà vẫn giữ được tác dụng như mong muốn của thuốc.

Đặc biệt trong y học, sorbitol còn được sử dụng để bào chế thành thuốc, cụ thể như thuốc sorbitol là một loại thuốc nhuận tràng. Thuốc này chuyên được sử dụng cho những bệnh nhân bị chứng táo bón lâu ngày hoặc khó tiêu. Đặc biệt là trong những trường hợp táo bón do thực đơn thiếu rau xanh, lười hoạt động, nhịn đại tiện hoặc bị ảnh hưởng tương tác của các loại thuốc Tây,…

Hiện tại, thuốc sorbitol có hai dạng:

Thuốc sorbitol dạng thuốc đặt tại trực tràng.
Thuốc uống: Thuốc dạng bột hoặc dạng dung dịch trong ống thuốc (mỗi ống chứa khoảng 70-80% sorbitol).

Công dụng của Sorbitol là gì?

Trong công nghiệp

sorbitol có vị ngọt tương tự khoảng 60% đường mía, với vị ngọt mát có thể thêm vào bánh kẹo, bánh socola và thực phẩm.
Nó có chức năng giữ ẩm và tạo độ bóng cho thực phẩm, giúp thực phẩm không bị khô và cứng do độ ẩm, đồng thời có độ ổn định tốt.
Một tính năng nổi bật của chất này là chất ngọt nhưng hấp thu chậm, vì vậy chúng không có khả năng làm tăng lượng insulin như đường và không gây sâu răng.
Trong bánh nướng, sorbitol cũng có thể hoạt động như một chất làm dẻo và làm chậm quá trình đốt cháy.
Làm giảm điểm đóng băng của kem và giúp kem mềm hơn.
Chất này được sử dụng như một chất phụ gia bảo vệ lạnh (khi pha với natri polyphosphat và sucrose) trong quá trình chế biến cá và sản xuất surimi.

Sorbitol là gì trong mỹ phẩm

Sorbitol được FDA công nhận và kiểm chứng về độ an toàn khi đưa vào ngành mỹ phẩm và đưa ra kết luận rằng nó hoàn toàn tốt cho da, đặc biệt nó có rất nhiều lợi ích cho da.
Để giữ ẩm cho da, giúp da mềm mại và mịn màng, như một chất ổn định, trong gel, kem bôi da, đặc biệt là kem đánh răng …
Mặt khác, sorbitol lưu giữ hương thơm lâu và không bị bay hơi.

Trong y dược – Sorbitol là thuốc gì?

Sorbitol được sử dụng như một tá dược trong sản xuất thuốc bổ, thuốc có chứa vitamin C và các loại thuốc uống khác.
Để điều trị tăng kali máu và nhựa axit polystyrene sulfonnate trao đổi ion.
Có tác dụng nhuận tràng, giảm các cơn đau dạ dày, đại tràng bộc phát hoặc lâu năm.
Nó có tác dụng ổn định dung dịch huyền phù trong việc sản xuất thuốc điều trị và thuốc sorbitol rất tốt đối với bệnh nhân tiểu đường.
Sản xuất dạng viên nang, sofgel để dùng dạng nước.

Ngoài ra, sorbitol được sử dụng trong sản xuất thuốc lá, để ngăn ngừa sự phân hủy của các sợi thuốc lá, và làm chất làm mềm để nhai thuốc lá.

Trong công nghiệp – Sorbitol là thuốc gì?

Nó đóng một vai trò quan trọng trong việc sản xuất các hợp chất phủ, polyme, vì nó có chất ổn định, chất chống oxy hóa, nhựa để đúc, chất kết dính, da, vải, dệt, điện hóa, giấy,…
Làm nền sản xuất chất tẩy rửa, hạn chế quá trình oxy hóa dầu bởi kim loại nặng.

Những lợi ích của sorbitol – Sorbitol là thuốc gì?

Sử dụng sorbitol như một loại thuốc nhuận tràng

Sorbitol được sử dụng như một loại thuốc nhuận tràng để giảm táo bón, nó được xếp vào nhóm thuốc nhuận tràng thẩm thấu. Chúng tạo điều kiện thuận lợi cho nhu động ruột từ 15 phút đến 1 giờ sau khi uống bằng cách hút nước từ các mô xung quanh vào lòng ruột, điều này giúp phân mềm hơn và dễ đi ngoài hơn.

Sorbitol cũng được coi là an toàn cho cả trẻ em và người lớn nhưng cần tuân thủ sử dụng đúng liều lượng để tránh tác dụng phụ.

Chất tạo ngọt dùng được cho người mắc bệnh tiểu đường

Sorbitol kiểm soát lượng đường trong máu, lipid máu và cân nặng là 3 mục tiêu chính của quản lý bệnh tiểu đường ngày nay.

Trên thị trường, sorbitol được thêm vào nhiều loại thực phẩm và được bán như một chất tạo ngọt cho bệnh nhân tiểu đường. Do sự hấp thu chậm của sorbitol, nó ít ảnh hưởng đến lượng đường trong máu và đáp ứng của insulin do việc đưa glucose vào cơ thể. Ngoài ra, hàm lượng calo thấp của sorbitol sẽ đáp ứng mục tiêu kiểm soát cân nặng của nhiều người mắc bệnh tiểu đường.

Tuy nhiên, bạn nên biết rằng một số thực phẩm có thể chứa các thành phần khác cũng cung cấp calo và chất dinh dưỡng khác ngoài sorbitol, vì vậy hãy cân nhắc điều này trước khi đưa nó vào bữa ăn.

Thay thế cho đường, lượng calo thấp

Sorbitol có tính khử, không thể lên men tự nhiên và rất bền trước sự tấn công của các loại vi khuẩn. Cơ thể hấp thụ sorbitol rất chậm, cho phép một phần sorbitol ăn vào đến ruột già, nơi mà quá trình trao đổi chất tạo ra ít calo hơn, vì vậy lượng calo từ sorbitol được hấp thụ sẽ ít hơn.

Sorbitol chỉ có 2,6 calo/gam, không giống như đường, đường có 4 calo/gam.

Không hình thành sâu răng

Các loại rượu đường trong đó bao gồm cả sorbitol có khả năng chống lại sự trao đổi chất của các vi khuẩn đường miệng. Những vi khuẩn này phân hủy tinh bột và đường để giải phóng axit, từ đó có thể dẫn đến sâu răng hoặc ăn mòn men răng. Nhưng sorbitol không lên men chống lại sự tấn công của vi khuẩn, do đó sorbitol không ăn mòn men răng.

Tính hữu ích của rượu polyols-rượu đường (bao gồm cả sorbitol) như một chất thay thế đường và là một phần của chương trình toàn diện bao gồm vệ sinh răng miệng đúng cách đã được Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ công nhận.

FDA đã chấp thuận việc sử dụng tuyên bố “không thúc đẩy sâu răng” trên nhãn của thực phẩm không đường có chứa sorbitol hoặc rượu đường khác. Điều này dựa trên một nghiên cứu phát hiện ra sorbitol có nguy cơ làm giảm sâu rang hiệu quả hơn so với đường ăn, mặc dù mức độ sorbitol có thể không giống như các loại rượu đường khác.

Công dụng của sorbitol

Sorbitol được dùng làm thuốc để nhuận tràng thẩm thấu với các công dụng:

Là thuốc hấp thu kém qua đường uống.
Sau khi sorbitol vào cơ thể, nó sẽ được chuyển hóa thành fructose, sau đó thành glucose dưới tác dụng của men sorbitol-dehydrogenase.
Một lượng nhỏ sorbitol không chuyển hóa được bài tiết qua thận và phần còn lại được thải qua đường hô hấp dưới dạng CO2 trong quá trình thở ra.
Kích thích cholecystokinin – pancreozymin làm bài tiết dịch tụy và co túi mật.
Cơ chế thẩm thấu của Sorbitol làm tăng lượng nước đi vào lòng ruột, từ đó làm tăng nhu động để thải phân ra ngoài.
Thuốc Sorbitol được sử dụng trong các trường hợp khó tiêu, táo bón.
Đối tượng được chỉ định sử dụng là từ 2 tuổi trở lên.

Sorbitol uống như thế nào?

Đối với trẻ em bị táo bón từ 2 – 11 tuổi: – Sorbitol là thuốc gì?

Dạng uống: 2ml/kg/lần, dung dịch chứa 70% sorbitol
Dạng dung dịch thụt trực tràng: 30 – 60ml/lần, dung dịch chứa 20 – 30% sorbitol

Đối với trẻ bị táo bón từ 12 tuổi trở lên:

Dạng uống: 30 – 150ml/lần, dung dịch chứa 70% sorbitol
Dạng dung dịch thụt trực tràng: 120ml/lần, dung dịch chứa 25 – 30% sorbitol

Đối với người lớn bị táo bón:

Dạng uống: 30 – 150ml/lần, dung dịch chứa 70% sorbitol
Dạng dung dịch thụt trực tràng: 120m/lần, dung dịch chứa 20 – 30% sorbitol

Ngoài ra có thể tham khảo liều lượng mà các nhà sản xuất đã khuyến cáo với thuốc bột sorbitol 5g pha uống để điều trị táo bón.

Người lớn: Uống 1 gói lúc bụng đói hoặc uống trước khi ăn.
Trẻ em: uống ½ liều người lớn.

Tác dụng phụ và chống chỉ định khi sử dụng sorbitol

Tác dụng phụ

Khi sử dụng thuốc sorbitol người dùng có thể gặp một số tác dụng không mong muốn như:

Đau bụng hoặc tiêu chảy, đặc biệt là đối với trường hợp bị mắc hội chứng ruột kích thích
Đầy hơi, buồn nôn nhẹ

Ngoài ra, người dùng nên ngưng dùng thuốc sorbitol và cần hỏi ý kiến bác sĩ nếu xảy ra tình trạng co thắt dạ dày nghiêm trọng, chảy máu trực tràng, tiêu chảy kéo dài, đi ngoài phân đen có máu,…

Bên cạnh đó, nếu trẻ sử dụng thuốc có dấu hiệu dị ứng như nổi mẩn đỏ, phát ban, sưng, ngứa,… Thì cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra và điều trị kịp thời.

Chống chỉ định

Thuốc sorbitol được chống chỉ định trong các trường hợp:

Viêm đại tràng mãn tính như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng.
Đau bụng không rõ nguyên nhân, hội chứng tắc hoặc bán tắc ruột
Bệnh nhân bị bệnh tắc mật
Bệnh chuyển hóa hiếm gặp của bệnh không dung nạp fructose do di truyền

Lưu ý khi sử dụng thuốc sorbitol – Sorbitol là thuốc gì?

Thuốc không thích hợp sử dụng lâu dài vì sẽ ảnh hưởng đến quá trình sinh lý của cơ thể.

Sorbitol chỉ hỗ trợ điều trị táo bón, khó tiêu ở trẻ em, vì vậy cách tốt nhất để cải thiện tình trạng này là phải thay đổi thói quen sinh hoạt.

Tăng cường hoạt động thể lực
Bổ sung các thực phẩm có nhiều chất xơ có trong rau xanh, khoai lang,…
Uống nhiều nước, ăn các thức ăn lỏng, hạn chế ăn đồ cay nóng,…
Bổ sung lợi khuẩn đường ruột
Tạo thói quen đi đại tiện đúng giờ và cố định cũng là cách giảm táo bón.

Thuốc