Cây trẩu là cây gì? Hạt trẩu có tác dụng gì?

Cây trẩu hay còn được gọi là cây dầu sơn, là một loại cây mọc hoang được trồng nhiều ở các khu vực miền núi cũng như khu vực đồng bằng trên khắp nước ta. Cây trẩu được sử dụng rộng rãi để làm nước súc miệng chữa đau nhức chân răng, sâu răng, chữa mụn nhọt, chốc lở,… Vậy cây trẩu là cây gì? Hạt trẩu có tác dụng gì? Hạt trẩu trị bệnh gì? Để biết chi tiết hơn về tác dụng của hạt trẩu, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Cây trẩu là cây gì?

Cây trẩu thuộc họ thầu dầu Euphorbiaceae, có tên khoa học là Vernicia Montana Lour. Bên cạnh đó, cây trẩu còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây dầu sơn, trẩu sơn, trẩu cao, trẩu núi, mộc đu thụ, thiên niên đồng,…

Hình ảnh cây trẩu

Cây trẩu là loài thực vật lớn với chiều cao lên đến 8 – 10m, thân cây nhẵn không có lông và có nhựa mủ màu trắng đục.

Các lá có hình dạng tương đối đa dạng, đôi khi có thuỳ sâu, xẻ nông hoặc có nguyên phiến hình trái tim. Mặt dưới của lá mờ, có màu nhạt hơn còn mặt trên có màu sẫm hơn.

Hoa cây trẩu là loại hoa đơn tính có thể mọc cùng gốc hoặc khác gốc, hoa màu trắng mỗi hoa gồm có 5 cánh hoa, gốc cánh hoa có đốm tía.

Quả trẩu có hình trứng, màu lục, với đường kính 35cm, mặt ngoài nhăn nheo được cấu tạo bởi 3 mảnh vỏ, mỗi mảnh có một đường gân nổi cao, 3 hạt có nội nhũ to. Cây trẩu thường ra hoa vào khoảng tháng 3 – 4, hoa thường xuất hiện trước lá non, thường tháng 9 sẽ có một vụ hoa nữa và ra quả vào khoảng tháng 10 hàng năm.

Khu vực phân bố, thu hái

Cây trẩu có nguồn gốc từ khu vực miền Nam của Trung Quốc chẳng hạn như Quảng Đông, Quảng Tây.

Ở nước ta, loại cây trẩu thường xuất hiện chủ yếu ở các khu vực miền Bắc Như Hà Nội, Ninh Bình, Nam Định, Hoà Bình, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên,… Cây trẩu thường được trồng để lấy hạt và lấy bóng mát. Cây trẩu ưa đất mát, thoát nước tốt, trên các dốc, tuy cây không đòi hỏi đất lắm nhưng ở những nơi đất không mát, không có độ xốp vừa phải, không đủ tốt thì cây rất nhanh chết. Đối với những đất thích hợp, cây mọc rất nhanh, thường ra hoa vào năm thứ 2 hoặc năm thứ 3, cành mọc thành tầng ngang, đều, vì vậy cây trẩu còn được trồng để che phủ chè, ứa, cà phê, hoàng tinh.

Người ta thường sử dụng phần vỏ cây và hạt trẩu để làm thuốc chữa bệnh. Vỏ cây trẩu thường được thu hoạch vào mùa xuân còn hạt trẩu sẽ được thu hái khi quả đã già, dược liệu có thể sử dụng tươi hoặc phơi khô bảo quản dùng dần.

Thành phần hoá học – Hạt trẩu có tác dụng gì?

Hạt trẩu có chứa 50 – 70% dầu, dầu trẩu có màu vàng, nhanh khô, khi kết thành màng có tính chất chống ẩm chịu được thời tiết biến đổi cao và có sức co giãn tốt có tác dụng chống gỉ. Ngoài ra, trong dầu trẩu có chứa 70 – 79% acid stearic, 10 – 15% acid oleic và 8 – 12% acid linoleic.

Trong hạt và lá có chứa saponosid độc, vì vậy không nên sử dụng làm thức ăn cho gia súc.

Hạt trẩu có tác dụng gì?

Hiện nay, cây trẩu được trồng như một loại cây công nghiệp để lấy hạt và lấy gỗ. Trong đó, hạt trẩu có thể đem ép lấy dầu, tức là dầu trẩu được dùng trong việc chế biến sơn, keo hoặc dùng quét lên vải cho khỏi mưa ướt với giá trị xuất khẩu rất cao. Còn khô dầu trẩu hay còn được gọi là bã hạt thì được sử dụng làm phân bón trong nông nghiệp có tác dụng trừ sâu.

Vỏ cây trẩu thường được sử dụng để chữa đau nhức chân răng, sâu răng.

Hạt trẩu được dùng dùng để chữa mụn nhọt, chốc lở hoặc dùng để chế biến dầu ăn.

Hiện nay, cây trẩu chỉ được sử dụng trong phạm vi nhân dân được sử dụng chủ yếu ở dạng ngậm súc và tuyệt đối không được nuốt.

Về các nghiên cứu y học hiện đại thì dược liệu này còn nhiều hạn chế.

Bên cạnh đó, ta có thể áp dụng một số bài thuốc dân gian với công dụng điều trị khác nhau như:

• Chữa đau răng, sâu răng: Lấy vỏ cây trẩu, vỏ cây lai, rễ chanh và rễ cà dại mỗi thứ một lượng, đem tất cả dược liệu sắc lấy nước dùng để súc miệng cho đến khi hiệu quả và tình trạng bệnh được cải thiện.
• Chữa chốc lở, mụn nhọt: Lấy nhân hạt trẩu đốt thành than, tán mịn, hoà cùng với mỡ heo rồi bôi trực tiếp lên vùng da cần điều trị, có thể sử dụng nhiều lần trong ngày cho đến khi da khỏi bệnh hoàn toàn.